De schuld van de media?

Bij veel mensen, zeker artsen, bestaat het idee dat media problemen rondom gezondheid en ziekte aangrijpen om met hyperbolen (‘dreigende dodelijke pandemie’, ‘uiterst besmettelijk killervirus’, ‘onschuldig vaccin oorzaak autisme’) de oplages en kijkcijfers te verhogen. De Amsterdamse onderzoekster Celine Klemm concludeert uit een aantal onderzoeken dat dit beeld moet worden bijgesteld.

Uit literatuuronderzoek bleek dat emoties in de berichtgeving vaak pasten bij de ernst van de situatie en bewust gebruikt werden om de inhoud van gezondheidsrisico’s goed over te brengen. Dit laatste bleek ook uit 22 diepte-interviews met medisch journalisten. Zij waren zich welbewust van de taak om te informeren over risico’s, maar geen boodschappen uit te zenden die tot onnodige angst of paniek kunnen leiden. Hoe concreter de gezondheidsproblemen, hoe praktischer ook de informatie die zij wilden geven (bijvoorbeeld adviezen over wat wel en juist niet te doen). Een derde onderzoek richtte zich op berichtgeving tijdens recente zorgcrises, waarbij met name gefocust werd op de Mexicaanse grieppandemie in 2009. Wat opviel was het grote aantal berichten over het griepvirus. Ook de nadruk op de mogelijke bedreigingen was opvallend. Feitelijk leek de informatie correct en niet ongepast emotioneel geformuleerd. De enorme aandacht voor het onderwerp, en relatief weinig aandacht voor mogelijke eigen maatregelen en preventie, zullen ongerustheid hebben veroorzaakt. In het vierde onderzoek, een online experiment met ruim duizend deelnemers, werd het effect van nieuws over gezondheid in verschillende (feitelijke versus emotioneel beladen) vormen onderzocht. Hieruit bleek dat de reactie van mensen toch vooral werd bepaald door de informatie en niet door de angstopwekkende formuleringen.

Voor de toekomst is het evenwichtiger maken van publieksvoorlichting bij gezondheidscrises, bijvoorbeeld zoals Thuisarts.nl dat doet, van belang.