Samenvatting
Dijksman I, Dinant GJ, Spigt M. E-diagnostiek voor psychische stoornissen. Huisarts Wet 2017;60(9):432-5.
Ter ondersteuning van de huisarts is een e-diagnostieksysteem ontwikkeld voor het classificeren van een mogelijke DSM-IV-stoornis.
Wij vergeleken de validiteit van het e-diagnostieksysteem door routinematig verzamelde uitslagen van 496 patiënten van Limburgse huisartsenpraktijken te vergelijken met het oordeel van een psycholoog. De interbeoordelaarsbetrouwbaarheid van de vier psychologen werd bepaald aan de hand van honderd aselect geselecteerde dossiers uit een voorgaand onderzoek. We analyseerden de concurrente validiteit van het e-diagnostieksysteem door middel van sensitiviteit, specificiteit, positieve en negatieve voorspellende waarde en Cohens kappa.
De interbeoordelaarsbetrouwbaarheid was voldoende tot goed. Het systeem kon diverse stoornissen correct herkennen, uitsluiten en voorspellen. Het kon de afwezigheid van een as-II-stoornis adequaat bepalen (sensitiviteit en specificiteit 75%) en het gaf het correcte adviezen voor het echelon van behandeling (sensitiviteit 85 tot 92%, specificiteit 96 tot 99%). Het systeem genereerde voor een aantal klinische stoornissen echter veel foutpositieve en foutnegatieve diagnoses en beoordeelde het algemeen functioneren (as V) minder goed.
Het onderzochte e-diagnostieksysteem is in de huisartsenpraktijk een valide screeningsinstrument voor de meeste DSM-IV-classificaties. Het kan de huisarts ondersteunen bij diagnostiek en verwijzing, maar vanwege de kans op een foutpositief of foutnegatief resultaat kan het een klinisch oordeel niet vervangen. Een versie op basis van DSM-5 wordt momenteel gevalideerd.
Wat is bekend?
-
Er zijn valide online vragenlijsten voor psychische klachten, maar de meeste zijn voor de huisarts beperkt bruikbaar.
-
Er is een e-diagnostieksysteem ontwikkeld waarmee patiënten snel en online gescreend kunnen worden op een DSM-IV-classificatie.
Wat is nieuw?
-
Het onderzochte e-diagnostieksysteem is een valide instrument waarmee in de huisartsenpraktijk de meeste DSM-IV-classificaties in kaart gebracht kunnen worden.
-
Een e-diagnostieksysteem kan huisarts en poh-ggz ondersteunen in de diagnostiek en classificatie van psychische stoornissen en een bruikbaar echelonadvies geven.
-
Het inzetten van uitgebreide e-diagnostiek vóór in plaats van na een verwijzing is nieuw.
Inleiding
Huisartsen spelen een cruciale rol bij het identificeren van patiënten met psychische stoornissen en moeten vaak in korte consulten beslissen of – en welk type – zorg noodzakelijk is. Stoornissen kunnen echter worden gemist, bijvoorbeeld omdat klachten somatisch worden geïnterpreteerd of worden genormaliseerd.12 Veel psychische stoornissen worden dan ook te weinig of te vaak herkend, of anders gelabeld.1234 Ook krijgen patiënten vaak niet de juiste behandeling, wat kan resulteren in een slechte prognose.5678
Om psychische stoornissen te identificeren kunnen screeningsvragenlijsten behulpzaam zijn, maar huisartsen maken hier vaak geen gebruik van.9101112 Vragenlijsten worden vaak gezien als tijdrovend of te beperkt inzetbaar.11 E-mental health, waarbij informatie- en communicatietechnologie gebruikt wordt ter ondersteuning van de ggz, maakt intensieve uitwisseling van informatie mogelijk.1314 Toch zijn er tot dusver slechts enkele, beperkt toepasbare online screeningsvragenlijsten beschikbaar om psychische stoornissen in kaart te brengen.151617
Recentelijk heeft het bedrijf TelePsy (www.telepsy.nl) een e-diagnostieksysteem voor psychische klachten geïntroduceerd dat de meeste classificaties volgens de DSM-IV in kaart brengt.18 Een versie gebaseerd op de DSM-5 wordt momenteel gevalideerd. Het systeem, TeleScreen genaamd, kan door huisartsen en poh-ggz worden gebruikt als bron van informatie bij het classificeren van psychische stoornissen. Het systeem is adaptief. Als een persoon niet voldoet aan de vereiste hoofdcriteria van een stoornis, stelt het geen vervolgvragen. Het is uitgebreider dan een screeningssysteem maar minder uitgebreid dan een compleet diagnostisch systeem, aangezien er sprake is van voorlopige classificaties in plaats van definitieve diagnoses. Patiënten beantwoorden online vragen en worden altijd benaderd door een hulpverlener om de waarschijnlijke classificaties uit het systeem te controleren. Het systeem wordt op dit moment op verschillende manieren gebruikt: huisarts of poh-ggz kunnen de resultaten zelf interpreteren of dat laten doen door een (externe) psycholoog.
Toegang tot de gegevens van het systeem en beoordeling door een externe psycholoog maakten het mogelijk de validiteit van het systeem te onderzoeken door de classificaties van het systeem te vergelijken met die van de psycholoog. De onderzoeksvraag luidde: ‘Wat is de concurrente validiteit van het onderzochte e-diagnostieksysteem vergeleken met het oordeel van de psycholoog bij patiënten in de huisartsenpraktijk?’
Concurrente validiteit, interbeoordelaarsbetrouwbaarheid
Concurrente validiteit is de mate van overeenstemming tussen een bepaalde test en een referentietest, zo mogelijk een gouden standaard. In ons onderzoek vergeleken we de uitslagen van een e-diagnostieksysteem met het oordeel van een psycholoog over dezelfde patiënten.
Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid is de mate van overeenstemming tussen dezelfde metingen, uitgevoerd door verschillende beoordelaars.
Methode
Onderzoeksopzet
De huidige resultaten van het onderzoek naar de validiteit van het systeem zijn prospectief onderzocht bij patiënten in Limburg van juni tot november 2016. Het betreft nieuwe resultaten ten opzichte van eerdere resultaten. Daarnaast werd de interbeoordelaarsbetrouwbaarheid onderzocht door middel van een aselecte steekproef van honderd dossiers, verzameld tussen november 2013 en april 2014 in het kader van ons voorgaande onderzoek.19
Naar het oordeel van de medisch-ethische commissie van Maastricht University viel dit onderzoek niet onder de Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen (WMO).
Procedure
De procedure en het e-diagnostieksysteem zijn uitgebreid beschreven in ons oorspronkelijke artikel.19 De huisarts of poh-ggz bepaalden zelf welke patiënten zij aanmeldden. Veelvoorkomende vragen waren of er mogelijk sprake was van een angst-, stemmings-, persoonlijkheids- of ontwikkelingsstoornis en in welk echelon (huisartsenpraktijk met poh-ggz, generalistische ggz of specialistische ggz) de patiënt het best behandeld kon worden. Na de aanmelding ontving de patiënt een e-mail met een beveiligde link naar het systeem. Vervolgens beantwoordde de patiënt online vragen om classificaties op de assen I tot en met V in kaart te brengen. Zodra een patiënt voldeed aan de criteria van een DSM-IV-classificatie genereerde het systeem automatisch een indicatie op alle vijf de assen en een echelonadvies.
Nadat de patiënt de online vragen had afgerond, bekeek een psycholoog de antwoorden en vormde een werkhypothese. De psychologen baseerden hun diagnostisch oordeel op de classificaties uit het systeem, aangevuld met informatie uit het systeem over bijvoorbeeld de hulpvraag, de behandelingsgeschiedenis, suïcidegedachten of de ernst van de stoornis zoals in kaart gebracht met gevalideerde vragenlijsten.
Tot slot namen de psychologen telefonisch contact op met alle patiënten om de klachten te evalueren, eigen vragen te stellen, de door het systeem gegeneerde classificaties kritisch te beoordelen en zo nodig onduidelijke testresultaten te verhelderen. Via het huisartsinformatiesysteem stuurden de psychologen na dit consult een rapport waarin ze de klachten van de patiënt beschreven, met een eigen voorlopige DSM-IV-classificatie en een echelonadvies gebaseerd op de richtlijnen.20
In- en exclusiecriteria
Patiënten die ouder waren dan 18 jaar, de volledige procedure hadden doorlopen en toestemming gaven voor het onderzoek, zijn geïncludeerd. Geëxcludeerd werden patiënten bij wie de klachten zo complex waren dat adequaat onderzoek door de psycholoog en adequate classificatie niet mogelijk bleken, patiënten die de Nederlandse taal onvoldoende beheersten, patiënten met vermoedelijk een neurologische aandoening en patiënten met beperkte intellectuele capaciteiten op basis van de inschatting van de psycholoog.
Beoordelaars
Vier psychologen (één vrouw, drie mannen, leeftijd 29-30 jaar) classificeerden de patiënten volgens de DSM-IV. Hun werkervaring varieerde van zes maanden tot vijf jaar. Alle psychologen hadden de graad van master of science in de Psychologie of Gezondheidswetenschappen behaald en een basisaantekening psychodiagnostiek. Ze kregen supervisie van een geregistreerde gezondheidszorgpsycholoog-psychotherapeut.
Statistische analyse
Honderd patiëntdossiers werden beoordeeld. Elk patiëntdossier werd beoordeeld door tenminste twee psychologen. In totaal waren vier psychologen betrokken bij de evaluatie. Analyses werden uitgevoerd met SPSS 21.0. Cohens kappa (k) met 95%-BI werd berekend en geïnterpreteerd volgens de methode van Fleiss.21
De concurrente validiteit werd onderzocht met behulp van sensitiviteit, specificiteit, positief en negatief voorspellende waarde en kappawaarde.22 Of een score op deze testkenmerken acceptabel is, hangt af van de situatie, het doel van de test en de klinische consequenties van een foutpositieve of foutnegatieve uitslag.2324
Resultaten
Deelnemers
In totaal werden 798 patiënten verwezen naar het e-diagnostieksysteem, 601 patiënten gaven toestemming voor deelname aan het onderzoek. Daarbij hebben 559 het gehele diagnostische proces doorlopen. In totaal werden 496 patiënten geïncludeerd en 63 dossiers geëxcludeerd (zie [figuur]). De gemiddelde leeftijd van de deelnemers was 38 jaar (SD 13; uitersten 18-72).
Betrouwbaarheid
De interbeoordelaarsbetrouwbaarheid was acceptabel voor de meeste classificaties op as I en as II ([tabel 1] op www.henw.org).25 Voor de meeste classificaties was de betrouwbaarheid voldoende tot goed of uitstekend, behalve voor de classificaties ‘depressieve stoornis niet anderszins omschreven’, ‘obsessieve-compulsieve persoonlijkheidsstoornis’ en ‘classificatie op as II uitgesteld’.21 De overeenstemming op de assen III-V en op het echelonadvies was voldoende tot goed of uitstekend.
Tabel1Overeenstemming tussen de classificaties en het echelonadvies van twee psychologen bij patiënten met psychische klachten in de
| Classificatie | kappa (95%-BI) | % overeenstemming |
|---|---|---|
| As I (klinische stoornis) | ||
| 0,67 (0,52-0,82) | 85 |
| 0,35 (0,07-0,63) | 88 |
| 0,62 (0,41-0,83) | 89 |
| 0,70 (0,52-0,88) | 91 |
| 0,81 (0,60-1,02) | 97 |
| 0,79 (0,51-1,07) | 98 |
| 0,86 (0,68-1,04) | 98 |
| 0,82 (0,58-1,06) | 98 |
| 0,42 (0,11-0,73) | 91 |
| As II (persoonlijkheidsstoornissen) | ||
| 0,43 (0,23-0,63) | 79 |
| 0,41 (0,15-0,67) | 87 |
| 0,39 (0,08-0,70) | 90 |
| 0,78 (0,62-0,94) | 93 |
| 0,46 (0,19-0,73) | 92 |
| –0,13 (–0,25 tot –0,01) | 62 |
| As III (somatische aandoening)* | ||
| 0,56 (0,39-0,73) | 78 |
| 0,51 (0,32-0,70) | 78 |
| 0,49 (0,22-0,76) | 89 |
| As IV (psychosociale en omgevingsproblemen) | ||
| 0,52 (0,25-0,79) | 91 |
| 0,66 (0,51-0,81) | 84 |
| 0,62 (0,47-0,77) | 81 |
| 0,75 (0,54-0,96) | 95 |
| 0,65 (0,50-0,80) | 83 |
| 1,0 (1,00-1,00) | 1,00 |
| 0,79 (0,65-0,93) | 92 |
| As V (functioneren)† | ||
| 0,75 (0,61-0,89) | 90 |
| 0,69 (0,54-0,84) | 86 |
| Echelonadvies‡ | ||
| 0,62 (0,46-0,78) | 85 |
| 0,67 (0,52-0,82) | 86 |
De beoordelingen hadden betrekking op 100 dossiers, verzameld tussen november 2013 en april 2014; kappawaarden zijn alleen berekend voor items met ? 5 beoordelingen door beide beoordelaars (bijvoorbeeld: verwijzing naar huisartsenpraktijk is niet weergegeven omdat dit minder dan vijf keer werd beoordeeld door de beoordelaars)
* 7 ontbrekende waarden.
† General Assessment of Functioning (GAF): score 41-50 = ernstige beperkingen; score 51-60 = matige beperkingen.
In percentages uitgedrukt was de overeenstemming hoog voor alle uitkomsten, behalve voor ‘classificatie op as II uitgesteld’ (62%).
Validiteit
[Tabel 2] (zie henw.org) geeft een overzicht van de validiteit van het onderzochte e-diagnostieksysteem. Als we kijken naar de hoofdcategorieën werden matig tot goede scores gevonden voor de meeste klinische stoornissen en persoonlijkheidsstoornissen, behalve voor aanpassingsstoornissen. De overeenstemming op de specifieke stoornissen was ook matig tot goed, maar voor sommige classificaties was het aantal foutpositieven en foutnegatieven relatief hoog. Dat gold bijvoorbeeld voor ‘ongedifferentieerde somatoforme stoornis’, ‘depressieve stoornis niet anderszins omschreven’ en ‘sociale fobie’.
De validiteit voor somatische aandoeningen, voor alle psychosociale en omgevingsproblemen en voor het echelonadvies was hoog.
Tabel2Diagnostische eigenschappen van een systeem voor e-diagnostiek bij psychische klachten in de eerste lijn en overeenstemming met
| Classificatie | Tot Sys | Tot Psy | TP | FP | TN | FN | sens | spec | PVW | NVW | kappa (95%-BI) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| As I (klinische stoornis) | |||||||||||
| 201 | 316 | 191 | 125 | 170 | 10 | 95% | 58% | 60% | 94% | 0,48 (0,45-0,52) |
| 165 | 225 | 145 | 80 | 251 | 20 | 88% | 76% | 64% | 88% | 0,58 (0,55-0,62) |
| 29 | 69 | 13 | 56 | 411 | 16 | 45% | 88% | 19% | 96% | 0,20 (0,14-0,26) |
| 5 | 10 | 0 | 10 | 481 | 5 | – | – | – | – | – |
| 1 | 12 | 1 | 11 | 484 | 0 | – | – | – | – | – |
| 151 | 186 | 115 | 71 | 274 | 36 | 76% | 79% | 62% | 88% | 0,52 (0,48-0,56) |
| 34 | 84 | 27 | 57 | 405 | 7 | 79% | 88% | 32% | 98% | 0,40 (0,34-0,46) |
| 49 | 69 | 43 | 26 | 421 | 6 | 88% | 94% | 62% | 99% | 0,69 (0,64-0,74) |
| 21 | 11 | 4 | 7 | 468 | 17 | – | – | – | – | – |
| 9 | 24 | 7 | 17 | 470 | 2 | – | – | – | – | – |
| 36 | 36 | 16 | 20 | 440 | 20 | 44% | 96% | 44% | 96% | 0,40 (0,32-0,48) |
| 2 | 24 | 2 | 22 | 472 | 0 | – | – | – | – | – |
| 7 | 32 | 7 | 25 | 464 | 0 | – | – | – | – | – |
| 85 | 149 | 53 | 96 | 315 | 32 | 62% | 77% | 36% | 91% | 0,30 (0,25-0,35) |
| 11 | 12 | 8 | 4 | 481 | 3 | – | – | – | – | – |
| 17 | 36 | 12 | 24 | 455 | 5 | – | – | – | – | – |
| 41 | 79 | 21 | 58 | 397 | 20 | 51% | 87% | 27% | 95% | 0,27 (0,21-0,33) |
| 17 | 13 | 1 | 12 | 467 | 16 | – | – | – | – | – |
| 66 | 27 | 10 | 17 | 413 | 56 | 15% | 96% | 37% | 88% | 0,15 (0,09-0,21) |
| 11 | 24 | 9 | 15 | 470 | 2 | – | – | – | – | – |
| 41 | 60 | 35 | 25 | 430 | 6 | 85% | 95% | 58% | 99% | 0,66 (0,60-0,72) |
| 17 | 31 | 17 | 14 | 465 | 0 | – | – | – | – | – |
| 23 | 25 | 16 | 9 | 464 | 7 | – | – | – | – | – |
| 18 | 60 | 15 | 45 | 433 | 3 | – | – | – | – | – |
| 17 | 75 | 14 | 61 | 418 | 3 | – | – | – | – | – |
| 14 | 70 | 2 | 68 | 414 | 12 | – | – | – | – | – |
| 85 | 95 | 79 | 16 | 395 | 6 | 93% | 96% | 83% | 99% | 0,85 (0,82-0,88) |
| 47 | 38 | 33 | 5 | 444 | 14 | 70% | 99% | 87% | 97% | 0,76 (0,70-0,81) |
| 34 | 34 | 26 | 8 | 454 | 8 | 76% | 98% | 76% | 98% | 0,75 (0,69-0,81) |
| 50 | 43 | 20 | 23 | 423 | 30 | 40% | 95% | 47% | 93% | 0,37 (0,30-0,44) |
| As II (persoonlijkheidsstoornissen) | |||||||||||
| 267 | 259 | 201 | 58 | 171 | 66 | 75% | 75% | 78% | 72% | 0,50 (0,46-0,54) |
| As III (somatische aandoeningen) | |||||||||||
| 204 | 204 | 203 | 1 | 291 | 1 | 100% | 100% | 100% | 100% | 0,99 (0,99-1,00) |
| As IV (psychosociale en omgevingsproblemen) | |||||||||||
| 209 | 209 | 209 | 0 | 287 | 0 | 100% | 100% | 100% | 100% | 1,00 (1,00-1,00) |
| 249 | 249 | 247 | 2 | 245 | 2 | 99% | 99% | 99% | 99% | 0,98 (0,98-0,99) |
| 67 | 71 | 67 | 4 | 425 | 0 | 100% | 99% | 94% | 100% | 0,97 (0,95-0,98) |
| 220 | 221 | 219 | 2 | 274 | 1 | 100% | 99% | 99% | 100% | 1,00 (0,98-1,00) |
| 52 | 55 | 52 | 3 | 441 | 0 | 100% | 99% | 95% | 100% | 0,97 (0,95-0,99) |
| 136 | 145 | 136 | 9 | 351 | 0 | 100% | 98% | 94% | 100% | 0,95 (0,94-0,97) |
| As V (functioneren)* | |||||||||||
| 118 | 32 | 32 | 0 | 378 | 86 | 27% | 100% | 100% | 81% | 0,05 (0,04-0,06) |
| 271 | 219 | 157 | 62 | 163 | 114 | 58% | 72% | 72% | 59% | 0,01 (0,09-0,11) |
| 95 | 211 | 84 | 127 | 274 | 11 | 88% | 68% | 40% | 96% | 0,10 (0,09-0,11) |
| Echelonadvies | |||||||||||
| 88 | 92 | 81 | 11 | 397 | 7 | 92% | 97% | 88% | 98% | 0,88 (0,85-0,91) |
| 127 | 162 | 125 | 37 | 332 | 2 | 98% | 90% | 77% | 99% | 0,81 (0,78-0,84) |
| 268 | 231 | 229 | 2 | 226 | 39 | 85% | 99% | 99% | 85% | 0,84 (0,81-0,86) |
Tot Sys = totale score e-diagnostieksysteem; Tot Psy = totale score psycholoog; TP = terecht positief; FP = foutpositief; TN = terecht negatief; FN = foutnegatief; sens = sensitiviteit; spec = specificiteit; PVW = positieve voorspellende waarde; NVW = negatieve voorspellende waarde; kappa = Cohens kappa; 95%-BI = 95%-betrouwbaarheidsinterval; nao = niet anderszins omschreven; ADHD = aandachtstekortsstoornis met hyperactiviteit gecombineerd type en overwegend hyperactief - impulsief type; ADD = aandachtstekortsstoornis met hyperactiviteit, overwegend onoplettend type.
De cijfers zijn aantallen classificaties, tenzij anders aangegeven; diagnostische eigenschappen zijn alleen berekend als een classificatie naar het oordeel van de psycholoog meer dan 4% van het aantal deelnemers betrof.25
* General Assessment of Functioning (GAF): score 41-50 = ernstige beperkingen; score 51-60 = matige beperkingen; score 61-70 = lichte beperkingen.
Het algemeen functioneren (GAF-score) werd minder goed beoordeeld door het systeem. Patiënten konden bijvoorbeeld ernstige beperkingen in het algehele functioneren minder goed herkennen volgens de psychologen.
Beschouwing
Het onderzochte e-diagnostieksysteem kon diverse stemmings-, angst-, aan middelen gebonden en aandachtstekortstoornissen correct bepalen zonder tussenkomst van de psycholoog, evenals de afwezigheid van een as II-stoornis. Ook gaf het een adequaat echelonadvies. Het aantal foutpositieven en foutnegatieven voor een aantal klinische stoornissen was echter hoog. Het systeem blijkt over het algemeen een valide bron van informatie bij het classificeren van psychische stoornissen in de huisartsenpraktijk.
Beperkingen
Allereerst baseerde de psycholoog zijn oordeel gedeeltelijk op de classificaties van het e-diagnostieksysteem, waardoor er sprake kan zijn van incorporation bias.26 Hierdoor kunnen de resultaten positief gekleurd zijn. Daarnaast werd het onderzoek uitgevoerd in een echte patiëntensetting, wat enkele nadelen met zich meebracht. De meest evidente manier om de validiteit van het systeem te onderzoeken is een vergelijking met een onafhankelijk gestructureerd interview.2728 Dit was logistiek echter complex. Zo duurt het 120 tot 180 minuten om stoornissen op as I en as II in kaart te brengen met een dergelijk interview. Dit zou een grote last en mogelijke vertraging in een verwijzing betekenen. Daarom hebben we besloten om gebruik te maken van routinematig verzamelde gegevens. Men kan zich afvragen of beoordeling door een psycholoog een valide meetmethode is geweest. De hoge interbeoordelaarsbetrouwbaarheid spreekt voor de beoordelaars in dit onderzoek. We verwachten dat onze algemene conclusies hetzelfde zouden zijn als we het systeem zouden vergelijken met een onafhankelijk gestructureerd interview. Aangezien er in een interview meer tijd is om alle classificaties uit te vragen en incorporation bias ontbreekt, verwachten wij dat het e-diagnostieksysteem in een dergelijke evaluatie vaker foutpositief zou blijken dan in dit onderzoek het geval was. Het aantal foutnegatieven zou naar verwachting gelijk blijven, omdat het systeem ontworpen is om geen symptomen te missen.
Een volgende beperking is dat de eerste auteur een parttime positie heeft als research and development manager bij TelePsy. Men kan zich afvragen of dit van invloed is geweest op het artikel. De resultaten zoals deze zijn weergegeven zijn echter niet erg gevoelig voor interpretatie; alle resultaten zijn weergegeven in de tabellen zodat de lezer de getrokken conclusies kan staven.
Een laatste beperking is dat het instrument in ons onderzoek gebaseerd was op de DSM-IV. De Het e-diagnostieksysteem gebaseerd op de DSM-5 wordt momenteel opnieuw gevalideerd.
Vergelijking met ander onderzoek
Slechts enkele online screeningsvragenlijsten zijn ontwikkeld om klinische stoornissen in de praktijk te identificeren. De meeste vragenlijsten zijn met name gericht op angst- en stemmingsstoornissen. De resultaten zijn over het algemeen vergelijkbaar met gegevens uit ander onderzoek, hoewel voor sommige classificaties iets hogere of iets lagere scores gevonden werden.15161721
Er zijn nog geen e-diagnostische instrumenten beschikbaar waarmee as II-stoornissen in kaart worden gebracht. Een eerdere versie van het onderzochte e-diagnostieksysteem classificeerde specifieke persoonlijkheidsstoornissen (vergelijk [tabel 1] op www.henw.org).19 Aangezien dit veel foutpositieve uitslag classificaties opleverde, is besloten geen specifieke persoonlijkheidsstoornissen meer te classificeren maar de resultaten te groeperen op ‘enige persoonlijkheidsstoornis’. Overeenstemmend met voorgaand onderzoek kan het systeem adequaat een as II-stoornis uitsluiten.19
Aanbevelingen voor de praktijk
Het e-diagnostieksysteem kan gebruikt worden in de huisartsenpraktijk, bijvoorbeeld als hulpmiddel om geen psychische stoornissen te missen, als houvast voor een gesprek, bij twijfel over de aard en ernst van de klachten, voorafgaand aan een externe ggz-verwijzing, ter toetsing van een eigen werkhypothese, als een proces stagneert of voor een ggz-traject in de huisartsenpraktijk (bijvoorbeeld poh-ggz of medicatie). Het systeem kan de huisarts of poh-ggz ondersteunen bij het classificeren van psychische stoornissen. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van de consultatiefunctie van de psycholoog, maar deze kan de gegevens ook zelf interpreteren. Op basis van de onderzoeksgegevens is er een verkorte versie beschikbaar bij TelePsy (QuickScreen) om te gebruiken in de huisartsenpraktijk.
Hulpverleners moeten zich bewust zijn dat testresultaten afhankelijk zijn van het introspectief vermogen van een patiënt. Het opleidingsniveau, de diagnostische categorie en lijdensdruk kunnen een negatief effect hebben op de validiteit van de testresultaten. Omdat gemiste symptomen de kwaliteit van leven van patiënten kunnen beïnvloeden, is het belangrijk te beseffen dat het e-diagnostieksysteem ontwikkeld is om de kans op foutnegatieven te minimaliseren. Dit leidt a priori tot een grotere kans op foutpositieven. Daarnaast kan het systeem zelf geen resultaten interpreteren of omgaan met diagnostische zaken, zoals differentiaaldiagnostiek of overlappende symptomen.
Het onderzochte systeem kan als hulpmiddel worden gebruikt om te kijken of er een indicatie is voor een DSM-IV-stoornis en kan de huisarts ondersteunen in een echelonadvies. Het kan diverse stoornissen adequaat herkennen, uitsluiten en voorspellen, maar zonder klinisch oordeel kunnen geen definitieve diagnoses gesteld worden.
Conclusie
De validiteit van e-diagnostieksystemen waarin de DSM-IV-classificatie wordt gebruikt is niet eerder onderzocht. Het onderzochte systeem kan in de huisartsenpraktijk worden gebruikt om te kijken of een patiënt een psychische stoornis heeft en als ondersteuning bij een echelonadvies, maar kan het klinische oordeel niet vervangen.
Literatuur
- 1.↲↲Verhaak PF, Schellevis FG, Nuijen J, Volkers AC. Patients with a psychiatric disorder in general practice: determinants of general practitioners’ psychological diagnosis. Gen Hosp Psychiatry 2006;28:125-32.
- 2.↲↲Kessler D, Lloyd K, Lewis G, Gray DP. Cross sectional study of symptom attribution and recognition of depression and anxiety in primary care. BMJ 1999;318:436-9.
- 3.↲Joling KJ, Van Marwijk HW, Piek E, Van der Horst HE, Penninx BW, Verhaak P, et al. Do GPs’ medical records demonstrate a good recognition of depression? A new perspective on case extraction. J Affect Disord 2011;133:522-7.
- 4.↲Janssen EH, Van de Ven PM, Terluin B, Verhaak PF, Van Marwijk HW, Smolders M, et al. Recognition of anxiety disorders by family physicians after rigorous medical record case extraction: results of the Netherlands Study of Depression and Anxiety. Gen Hosp Psychiatry 2012;34:460-7.
- 5.↲Fernández A, Haro JM, Martinez-Alonso M, Demyttenaere K, Brugha TS, Autonell J, et al. Treatment adequacy for anxiety and depressive disorders in six European countries. Br J Psychiatry 2007;190:172-3.
- 6.↲Bijl RV, Ravelli A. Psychiatric morbidity, service use, and need for care in the general population: results of The Netherlands Mental Health Survey and Incidence Study. Am J Public Health 2000;90:602-7.
- 7.↲Rost K, Zhang M, Fortney J, Smith J, Coyne J, Richard GR Jr. Persistently poor outcomes of undetected major depression in primary care. Gen Hosp Psychiatry 1998;20:12-20.
- 8.↲Kessler RC, Merikangas KR, Berglund P, Eaton WW, Koretz DS, Walters EE. Mild disorders should not be eliminated from the DSM-V. Arch Gen Psychiatry 2003;60:1117-22.
- 9.↲Van Weel-Baumgarten EM, Van Gelderen MG, Grundmeijer HGLM, Licht-Strunk E, Van Marwijk HWJ, Van Rijswijk HCAM, et al. NHG-Standaard Depressie (tweede herziening). Huisarts Wet 2012;55:252-9.
- 10.↲Hassink-Franke L, Terluin B, Van Heest FB, Hekman J, Van Marwijk H, Van Avendonk M. NHG-Standaard Angst (tweede herziening). Huisarts Wet 2012;55:68-77.
- 11.↲↲Sinnema H, Franx G, Spijker J, Ruiter M, Van Haastrecht H, Verhaak P, et al. Delivering stepped care for depression in general practice: results of a survey amongst general practitioners in the Netherlands. Eur J Gen Pract 2013;19:221-9.
- 12.↲Fleury MJ, Imboua A, Aubé D, Farand L, Lambert Y. General practitioners’ management of mental disorders: a rewarding practice with considerable obstacles. BMC Fam Pract 2012;13:19.
- 13.↲Eysenbach G. What is e-health? J Med Internet Res 2001;3:E20.
- 14.↲Riper H, Andersson G, Christensen H, Cuijpers P, Lange A, Eysenbach G. Theme issue on e-mental health: a growing field in internet research. J Med Internet Res 2010 19;12:e74.
- 15.↲↲Donker T, Comijs H, Cuijpers P, Terluin B, Nolen W, Zitman F, et al. The validity of the Dutch K10 and extended K10 screening scales for depressive and anxiety disorders. Psychiatry Res 2010;176:45-50.
- 16.↲↲Farvolden P, McBride C, Bagby RM, Ravitz P. A Web-based screening instrument for depression and anxiety disorders in primary care. J Med Internet Res 2003;5:e23.
- 17.↲↲Donker T, van Straten A, Marks I, Cuijpers P. A brief Web-based screening questionnaire for common mental disorders: development and validation. J Med Internet Res 2009;11:e19.
- 18.↲American Psychiatric Association. Diagnostic and statistical manual of mental disorders. 4th ed., text rev. Washington (DC): American Psychiatric Association, 2000.
- 19.↲↲↲↲Dijksman I, Dinant GJ, Spigt M. The concurrent validity of a new eDiagnostic system for mental disorders in primary care. Fam Pract 2016;33:607-16.
- 20.↲Bakker P, Jansen P. Generalistische Basis GGZ: Verwijsmodel en productbeschrijvingen. Enschede: Bureau HHM, 2013.
- 21.↲↲↲Mokkink LB, Terwee CB, Patrick DL, Alonso J, Stratford PW, Knol DL, et al. The COSMIN checklist for assessing the methodological quality of studies on measurement properties of health status measurement instruments: an international Delphi study. Qual Life Res 2010;19:539-49.
- 22.↲De Vet HCW, Terwee CB, Mokkink LB, Knol D. Measurement in medicine: a practical guide. Cambridge: Cambridge University Press, 2011.
- 23.↲Smits N, Smit F, Cuijpers P, De Graaf R. Using decision theory to derive optimal cut-off scores of screening instruments: an illustration explicating costs and benefits of mental health screening. Int J Methods Psychiatr Res 2007;16:219-29.
- 24.↲Fleiss JL. Statistical methods for rates and proportions. 2nd ed. New York: Wiley, 1981.
- 25.↲↲Nguyen DP, Klein B, Meyer D, Austin DW, Abbott JA. The diagnostic validity and reliability of an internet-based clinical assessment program for mental disorders. J Med Internet Res 2015;17:e218.
- 26.↲Worster A, Carpenter C. Incorporation bias in studies of diagnostic tests: how to avoid being biased about bias. CJEM 2008;10:174-5.
- 27.↲First MB, Spitzer RL, Gibbon M, Williams JBW. Structured clinical interview for DSM-IV-TR axis I disorders (SCID-I). Research version, patient edition with psychotic screen. New York: Biometrics Research; 2002.
- 28.↲First MB, Gibbon M, Spitzer RL, Williams JBW, Benjamin LS. Structured clinical interview for DSM-IV axis II personality disorders (SCID-II). Washington (DC): American Psychiatric Press, 1997.
- 29.↲Lucassen P, Postma S, Olde Hartman T. Ggz-vragenlijsten staan persoonsgerichte zorg in de weg. Huisarts Wet 2017;60:112-4.
- 30.↲Terluin B, Oud MJT. Is de diagnose ‘depressie’ nog wel bruikbaar? Ned Tijdschr Geneeskd 2012;156:A5684.
Reacties
Er zijn nog geen reacties.
