Rodegistrijst als cholesterolverlager

De HMG-CoA-reductaseremmers, beter bekend als statines, verlagen het serumcholesterol en verminderen hart- en vaatziekten en ook de sterfte daaraan. Dat zijn de feiten. Helaas gaan deze middelen soms gepaard met bijwerkingen, zoals spierpijn, moeheid en verhoging van de glucosespiegel. Vanwege deze bijwerkingen wordt er gezocht naar alternatieve methodes, waarbij Red Yeast Rice (RYR, rodegistrijst) vaak genoemd wordt. RYR wordt in China al eeuwen gebruikt als kruidenmedicijn en voedingssupplement. Het bevat onder andere monacolin K, een aan lovastatine verwante stof. Lovastatine was de eerste statine die op de markt kwam. Vraag is natuurlijk in hoeverre RYR effectief en veilig is. Een vraag die door Yinhua Li in een meta-analyse werd onderzocht.1

Design Meta-analyse waarbij een zestal databases, waaronder Pubmed en The Cochrane Library, werden onderzocht op placebogecontroleerde RCT’s met RYR. Primaire uitkomstmaten waren: totaal cholesterol, LDL-cholesterol, triglyceriden en HDL-cholesterol. Secundaire uitkomstmaten waren: verhoogde spiegels van leverenzymen, kreatinine, CK en nuchter glucose. In een subanalyse werd onderscheid gemaakt naar onderzoeken uit Azië, Europa en Noord-Amerika.

Resultaten De onderzoekers vonden 13 trials die voldeden aan de inclusiecriteria, met in totaal 804 deelnemers. In de trials werden doses van 200 tot 3600 mg RYR gebruikt, met daarin 2 tot 11,4 mg lovastatin. Vergeleken met placebo werd bij de RYR-gebruikers een significante verlaging van het totaal cholesterol (0,97 mmol/l; 95%-Bl –1,13 tot –0,80), het LDL-cholesterol (0,87 mmol/l; 95%-Bl –1,03 tot –0,71) en triglyceriden (0,23 mmol/l; 95%-Bl –0,31 tot –0,14) gevonden. In de sub-analyse gold dit voor alle drie de continenten. Het HDL-cholesterol vertoonde geen significant verschil in de beide onderzoeksgroepen, hoewel er in Europa een significant verschil gevonden kon worden (0,12 mmol/l; 95%-Bl 0,03 tot 0,21). Leverenzymen (ALAT en ASAT) waren significant licht verhoogd in de RYR-groep, kreatinine, CK en nuchter bloedglucose lieten geen verschil zien.

Conclusie van de auteurs RYR is een effectieve en relatief veilige behandeling voor hypercholesterolemie en kan als alternatief dienen voor patiënten met bijwerkingen van statines bij primaire en secundaire preventie.

RYR lijkt inderdaad het totaal cholesterol, LDL-cholesterol en triglyceriden te verlagen. De meta-analyse van Gerards bevestigt dit resultaat.2 Daarmee houdt eigenlijk het goede nieuws, wat dit onderzoek betreft, op. Of dit middel ook (cardiovasculaire) sterfte en cardiovasculaire events voorkomt, is niet onderzocht. En dat is uiteindelijk waar het om draait. De bewering dat het middel gebruikt kan worden voor primaire en secundaire preventie is nogal kort door de bocht omdat de meta-analyse geen melding maakt van de kenmerken van de geïncludeerde patiënten: hoog of laag risico. Bijwerkingen worden beoordeeld op afwijkingen van het bloedbeeld. Helaas zegt dit niets over het belangrijkste bezwaar van de statines: spierpijn. Hier is niet naar gekeken. In het onderzoek van Gerards blijkt dat een deel van de RYR-patiënten dezelfde bijwerkingen heeft als de statine-patiënten. Niet vreemd als je bedenkt dat lovastatine de werkzame stof is. Hier concluderen de onderzoekers echter dat de onderzoeken van te matige kwaliteit waren om een definitieve uitspraak te kunnen doen over de veiligheid en bijwerkingen. RYR is te koop bij de drogist als voedingssupplement in een potje met pillen. Belangrijk bezwaar bij het gebruik hiervan is dat het vaak onduidelijk is hoeveel van de werkzame stof monacolin K in het preparaat aanwezig is. Hier zijn geen wettelijke regels voor. Samenvattend: RYR verlaagt het cholesterol en lijkt geen ernstige bijwerkingen te geven. Of RYR minder bijwerkingen vertoont dan statines en of de rodegistrijst ook daadwerkelijk sterfte en events voorkomt, zoals statines doen, is door deze meta-analyse niet aangetoond. Daarnaast ontbreekt controle op een juiste dosering. Reden om terughoudend te zijn met het adviseren van RYR aan uw patiënten.