Anorexia is geen fotomodellenziekte

Anorexia nervosa is een populair ziektebeeld. De meeste leken hebben erover gehoord en weten er ook nogal wat van. De bron van deze kennis zijn de media (van kranten tot en met speelfilms en televisie). Daar zit meteen het probleem. Want hoewel anorexia een uitstekende PR kent, is het een verkeerd beeld. Door dik en dun wordt beweerd dat het aantal anorexia-nervosapatiënten steeds toeneemt en dat vroegtijdige opsporing zinvol is. De belangrijkste oorzaak van de ziekte zou het slankheidsideaal zijn zoals dat in de media wordt gepresenteerd. ‘Onzin’, zegt Casper Schoemaker, psycholoog aan het Trimbos-instituut, in zijn pakkend getitelde boek Anorexia bestaat niet. Noot 1 Natuurlijk, anorexia is ook volgens hem een ernstig psychiatrisch ziektebeeld dat – gelukkig – zeer weinig voorkomt. Speuren naar gevallen in de open populatie, betoogt hij, is zinloos. Anorexia is ook geen fotomodellenziekte. Het geloof hierin is wijdverbreid en ik ken zelfs een graatmagere ethica die beweert dan anorexia, behalve een ziekte, een vorm van weloverwogen leven is. Noot 2De weerlegging van Schoemakers is eenvoudig: filmsterren hebben hooguit een licht ondergewicht en dat is iets heel anders dan anorexia, want die zijn ‘zó dun dat het pijn doet aan de ogen’. De auteur schuwt het krachtige standpunt niet, maar zijn boek is vooral gekleurd door liefde voor het onderwerp. Zo gaat hij uitvoerig in op de representatie van de ziekte in literatuur, film en kunst. Want om te weten hoe het is of voelt om anorexia te hebben, is er – naast spreken met patiënten – geen betere bron dan fictie. Dan blijkt plotseling dat in fictie (romans, films maar ook de videokunstwerken van de zusjes Raeven) juist zeer vreemde en bizarre kanten van de ziekte aan bod komen, die in de media paradoxaal genoeg juist zo weinig aandacht krijgen. Het boek kreeg een gloedvolle ontvangst in de wereld van de geestelijke hulpverlening. Noot 3Nu de huisartsen nog. (FM)