H&W gebruikt cookies die strikt noodzakelijk zijn voor de werking van de website, website-analyse, Vimeo-video's en niet-gepersonaliseerde advertenties.
Wij gebruiken cookies om je de best mogelijke ervaring op onze website te bieden. Je kunt hieronder aangeven welke cookies je toestaat. We gebruiken de volgende cookies:
De tentoonstelling ‘Ongezien’ laat zien hoe de medische wetenschap eeuwenlang het mannelijke lichaam als norm stelde, waardoor vrouwen en genderdiverse personen vaak over het hoofd werden gezien. Mieneke te Hennepe, medisch historicus en conservator van Rijksmuseum Boerhaave, stelde de tentoonstelling samen. In Huisarts en Wetenschap een kleine selectie van deze indrukwekkende en confronterende expositie, die nog tot en met 8 maart 2026 in Rijksmuseum Boerhaave te bezoeken is.
Mevrouw Koppens is begin 50, ouder van 3 pubers, werkt als directiesecretaresse en is mantelzorger voor haar moeder met dementie. Ze komt voor de derde keer op het spreekuur met heftige hoofdpijn. Ik begin nu toch te twijfelen over de diagnose spanningshoofdpijn en mijn gesprekken met haar over ‘vele ballen hooghouden’. Had ik bij een man dezelfde aanpak gekozen?
Bepaalde combinaties van recepten en episodecodes suggereren dat iemand geen passende zorg ontvangt. Onder Spaanse huisartspatiënten leek dit vaker voor te komen bij vrouwen dan bij mannen. Vrouwen kregen vooral vaker NSAID’s en maagbeschermers voorgeschreven, wanneer dat niet passend leek.
De belasting van mantelzorgers van patiënten met dementie is hoog. Uit een Nederlands cross-sectioneel vragenlijstonderzoek bleek dat vrouwelijke mantelzorgers van deze patiëntengroep vaker een zware zorglast ervaren dan mannelijke mantelzorgers, deels doordat hun dagelijkse activiteiten en zorgtaken lastig te combineren zijn.
Welke invloed heeft de levensgeschiedenis van een vrouw en haar ouders op de relatie met haar moeder en op de wijze waarop zij huisarts wil zijn? Deze vraag probeert Toine Lagro-Janssen, oud-huisarts en emeritus-hoogleraar Vrouwenstudies, te beantwoorden aan de hand van 7 levensverhalen van vrouwelijke huisartsen. Dit geeft een mooie inkijk in de bijzondere levens van deze huisartsen met zeer diverse achtergronden.
De NHG-Standaard Cardiovasculair risicomanagement geeft bij ontbreken van beschikbaar bewijs geen seksespecifieke aanbevelingen voor het voorschrijven van antihypertensiva. Observationeel onderzoek laat zien dat huisartsen vrouwen met een hoge bloeddruk behandelen met een lagere dagelijkse dosering en met andere middelen dan mannen.
In het boek De Gezondheidskloof - waarom vrouwen nog steeds op achterstand staan adresseren cardioloog Angela Maas en journalist Els Quaegebeur de achterstand die vrouwen nog steeds hebben binnen de geneeskunde. Het boek benoemt de pijnpunten die we volgens hen zowel in de medische opleiding als in de spreekkamer tegenkomen als het op vrouwen aankomt. Een aanrader voor zowel mannen als vrouwen in het vak.
Een cross-sectioneel onderzoek van telefonische triagegesprekken laat zien dat vrouwen en mannen met acute thoracale klachten en gelijktijdige duizeligheid of licht zijn in het hoofd niet vaker een acuut coronair syndroom hebben. In de vernieuwde Nederlandse Triage Standaard is duizeligheid ook geen triagecriterium meer bij de triage van patiënten met acute thoracale klachten.
Jaarlijks overlijden wereldwijd 3,5 miljoen mensen aan een hartstilstand - ongeveer de helft van alle cardiale doodsoorzaken. In Denemarken verbeterde de overleving na een hartstilstand in de laatste decennia. Desondanks is de overleving onder vrouwen consistent lager dan bij mannen, zo blijkt uit een retrospectief cohortonderzoek.
Osteoporose komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en heeft bij vrouwen een sterk stijgende prevalentie na de menopauze. Ook is het valrisico bij vrouwen hoger dan bij mannen. Oudere vrouwen lopen daarmee een grotere kans op osteoporotische fracturen. Dit risico is ongeveer 50% bij vrouwen en 20% bij mannen boven de 50 jaar. Oudere mannen hebben vaker dan vrouwen fracturen op basis van osteoporose door een onderliggende aandoening of medicatiegebruik: secundaire osteoporose. Aanvullend onderzoek is daarom belangrijk. In dit artikel bespreken we de oorzaken en beleid van secundaire osteoporose bij mannen.
Twee casussen illustreren dat erfelijke aandoeningen, die doorgaans bij 1 geslacht voorkomen, ook bij het andere geslacht kunnen optreden. Geslachtsgebonden erfelijke aandoeningen komen meestal tot uiting bij mannen, omdat zij slechts 1 X-chromosoom hebben. Vrouwen met een mutatie op 1 van hun X-chromosomen zijn vaak klachtenvrij, maar kunnen wel ziekteverschijnselen ontwikkelen, zoals de eerste casus illustreert. Mutaties in BRCA1- en BRCA2-genen, verhogen het risico op borst- en eierstokkanker. De tweede casus toont aan dat ook mannen met zo’n mutatie borstkanker kunnen ontwikkelen. Het is van belang dat de huisarts dergelijke atypische presentaties herkent en zich realiseert dat de erfelijke aanleg voor borst- en eierstokkanker ook via de mannelijke lijn kan worden doorgegeven.
Eén op de 3 vrouwen kampt met chronische pijn, tegenover 1 op de 5 mannen. Dit verschil is geen toeval: vrouwen ervaren niet alleen vaker pijn, maar verwerken pijnsignalen ook op een andere manier dan mannen. Dit nascholingsartikel belicht de sekseverschillen bij de fysiologie van pijn, interpretatie van pijnsignalen en de behandeling van pijn.
Bij veel infectieziekten bestaan er sekseverschillen in de reactie op de ziekteverwekker. De COVID-19-pandemie liet zien dat een infectie met SARS-CoV-2 bij mannen ernstiger en dodelijker verliep dan bij vrouwen. Dat geldt niet alleen voor COVID-19. Ook een sepsis bijvoorbeeld kent bij mannen vaker een fatale afloop dan bij vrouwen.
Problematisch alcoholgebruik komt frequent voor in de huisartsenpraktijk, maar blijft vaak onbesproken. Er bestaan duidelijke sekseverschillen: mannen zoeken vaker hulp, terwijl vrouwen door biologische factoren – zoals een lagere activiteit van alcoholdehydrogenase en een andere verhouding tussen lichaamsvocht en vet – gevoeliger zijn voor intoxicaties en lichamelijke schade. De behandeling richt zich op onderliggende mechanismen en verschilt in de basis niet tussen mannen en vrouwen.
ADHD is een ontwikkelingsstoornis die zich meestal op kinderleeftijd uit. Bij vrouwen herkennen we de signalen vaak pas op volwassen leeftijd. In dit artikel komt aan bod hoe ADHD zich presenteert per sekse, in de verschillende levensfasen. Ook is er aandacht voor de invloed van hormonale factoren en comorbiditeit. De huisarts speelt een belangrijke rol in de signalering en begeleiding. Praktische handvatten voor de eerste lijn staan centraal.
In de huisartsgeneeskunde groeit de aandacht voor de invloed van sekse en gender op gezondheid, klachtenpresentatie en herstel. In deze beschouwing kijken we naar gender niet als identiteit, maar als een fenomeen dat zichtbaar wordt in gedrag, verwachtingen en communicatie met gevolgen voor de zorg. Wat je als huisarts daarin opmerkt, serieus neemt en bevraagt, beïnvloedt hoe gender een rol speelt in het consult. Aan de hand van 4 casussen laten we zien hoe de rol van gender zichtbaar wordt in ziektebeleving en herstel.
Het is de missie van hoogleraar Sabine Oertelt om genderbewustzijn een structurele plaats te geven in de medische opleiding, in onderzoek en in richtlijnen. Artsen – ook huisartsen – moeten voorbij aannames over sekse en gender komen en genderbewustzijn en genderrollen bespreekbaar maken in de spreekkamer.
Is er een verschil tussen mannen en vrouwen in het risico op een ziekenhuisopname door hyponatriëmie bij het gebruik van diuretica? Nieuwe onderzoeksresultaten tonen aan dat vrouwen een significant hoger risico hebben op een ziekenhuisopname met hyponatriëmie dan mannen. De bevindingen benadrukken het belang van een seksespecifieke benadering en het monitoren van patiënten die diuretica gebruiken.
Een 63-jarige vrouw meldt zich bij de huisarts in verband met klachten van opvliegers. Als rookster wil zij liever geen hormonale substitutietherapie (HST), vanwege het verhoogde cardiovasculaire risico. Clonidine gaf eerder niet het gewenste resultaat. Sinds april 2024 is ook fezolinetant beschikbaar als niet-hormonale behandeling voor vasomotorische klachten. Veel huisartsen vragen zich af hoe effectief en veilig dit middel is. Een meta-analyse uit 2025 toont aan dat fezolinetant kan helpen bij het verminderen van opvliegers. Toch is een zorgvuldige afweging noodzakelijk, waarbij de hoge kosten en mogelijke risico’s een rol spelen.
Vrouwengezondheid staat momenteel sterk in de publieke belangstelling. Gynaecologen en vrouwenorganisaties dragen in de media uit dat medische zorg voor vrouwspecifieke klachten tekortschiet. Het gaat dan over hormonaal veroorzaakte vrouwspecifieke klachten, zoals overgangsklachten, cyclusstoornissen of het premenstrueel syndroom. Huisartsen zouden deze klachten niet (h)erkennen, waardoor een diagnostisch en therapeutisch delay optreedt. De publieke aandacht focust zich specifiek op klachten van het hormonale vrouwenlichaam en benadrukt de biologische aspecten van het vrouw-zijn. Wij vinden deze benadering getuigen van een te eenzijdige biomedische blik, die de ‘vrouw’ reduceert tot een biologisch en reproductief lichaam.
Huisartsen spelen een grote rol in de vaccinatie tegen influenza en pneumokokken. Samen met vaccins tegen het coronavirus en RSV beschermen deze vaccinaties kwetsbare patiënten tegen een ernstig beloop van luchtweginfecties. Minder bekend is echter dat vaccinaties ook kunnen beschermen tegen hart- en vaatziekten. Voor patiënten kan die informatie van belang zijn bij hun keuze om zich al dan niet te laten vaccineren. Met dit artikel hopen we te voorzien in een kort en bondig overzicht van de effecten op het hart van luchtweginfecties en vaccinaties.
