Apotheker inzetten bij hartfalen?

Onderzoekers includeerden 8029 patiënten met hartfalen op basis van 24 RCT’s uit 10 landen. De patiënten werden 30 dagen tot 4,7 jaar gevolgd. De invloed van apothekerszorg op therapietrouw was op verschillende manieren gemeten (digitale voorschriften, fysieke pillentellingen, vergoedingsverzoeken of zelfrapportage) en daardoor niet geschikt voor meta-analyse. Wel konden meta-analyses worden uitgevoerd voor de Minnesota Living with Heart Failure Questionnaire (MLHFQ, hoe lager de score hoe beter) en de generieke vragenlijst over de kwaliteit van leven Short Form-36 (SF-36, hoe hoger hoe beter). Dat gold ook voor de uitkomstmaten mortaliteit, ziekenhuisopnames en aan hartfalen gerelateerde ziekenhuisopnames. Er werd geen onderverdeling gemaakt naar geslacht, leeftijd of type hartfalen. De auteurs vonden geen verschillen tussen apothekerszorg en controlezorg in mortaliteit (OR 0,97; 95%-BI 0,84 tot 1,12), ziekenhuisopname in het algemeen (OR 0,86; 95%-BI 0,73 tot 1,03) of ziekenhuisopnames door hartfalen (OR 0,89; 95%-BI 0,77 tot 1,02).

In 5 van de 7 onderzoeken verbeterde de apothekerszorg de therapietrouw. Deze zorg hield in: uitleg over ziekte en medicatie, medicatiedoosjes vullen, zorgen voor follow-upafspraak na ziekenhuisontslag, gewicht en bloeddruk meten, contra-indicaties nagaan en doses aanpassen. De apothekerszorg resulteerde niet duidelijk in een verbeterde kwaliteit van leven. Uit onderzoeken waarin de SF-36 werd gebruikt bleek een positief effect, (4 onderzoeken, gestandaardiseerd gemiddeld verschil (SMD) 0,75; 95%-BI 0,49 tot 1,01; matig groot effect), terwijl uit onderzoeken waarin de MHLFQ werd gebruikt geen effect bleek (7 onderzoeken; SMD -0,31; 95%-BI -0,67 tot 0,05).

In de NHG-Standaard Hartfalen wordt niet over de apotheker gesproken. Hoewel dit onderzoek een toegenomen therapietrouw laat zien bij inzet van de apotheker, is de vraag hoe relevant dit is voor de Nederlandse zorg voor patiënten met hartfalen. De onderzochte zorg wordt immers ook al geboden door de POH-CVRM en de hartfalenverpleegkundige. Verder zijn er automatische contra-indicatiewaarschuwingen in het HIS, kun je medicatie-informatie elektronisch delen via het Landelijk Schakelpunt en zijn er baxterrollen. Is het nodig om de apotheker nog intensiever bij de patiënt met hartfalen te betrekken?