‘Wij van wc-eend adviseren wc-eend.’ Deze slogan werd in 2007 door het Genootschap voor Reclame uitgeroepen tot beste reclameslogan aller tijden. En hij is nog steeds fris en fruitig. De kreet is inmiddels uitgegroeid tot een staande uitdrukking voor het ontmaskeren van een situatie waarin iemand met welbegrepen eigenbelang zijn eigen zaak bepleit.
Transparantie
De fabrikant, van wie u vermoedelijk nog nooit hebt gehoord, heeft een fraaie website aan het product gewijd: www.wceend.nl. Op een tijdslijn kunnen we zien welke subtiele veranderingen het assortiment sinds de aftrap in 1982 heeft doorgemaakt, kom daar maar eens om bij een fabrikant van geneesmiddelen.
Dit kijkje over de schutting is de opmaat om stil te staan bij de noodzaak van transparantie ten aanzien van mogelijke belangenverstrengeling. Wij van H&W sluiten ons aan bij de internationale richtlijnen van de International Committee of Medical Journal Editors. Die richtlijnen zijn onderdeel van de Uniform Requirements for Manuscripts Submitted to Biomedical Journals en gelden voor alle partijen die bij een publicatie zijn betrokken: auteurs, referenten en redactie. Overigens is er onlangs in ons land een vergelijkbare richtlijn tot stand gekomen voor leden van advies- en richtlijncommissies.
Mogelijke belangenverstrengeling
Er is sprake van belangenverstrengeling of belangenconflict als een auteur, referent of redactielid financiële of persoonlijke relaties heeft die zijn of haar handelen kunnen beïnvloeden. Niet elke relatie betekent een werkelijk belangenconflict. Andersom kan er sprake zijn van een belangenconflict zonder dat degene om wie het gaat denkt dat deze relatie zijn of haar wetenschappelijk oordeel beïnvloedt.
Financiële relaties, bijvoorbeeld in de vorm van onderzoekssubsidie, adviseurschap of aandelenbezit, zijn het makkelijkst vast te stellen en ondermijnen wellicht ook de geloofwaardigheid van een publicatie het meest. Andere belangenconflicten, zoals persoonlijke relaties, academische wedijver of intellectuele passie, zijn vaak moeilijker vast te stellen.
H&W vraagt alle auteurs van een manuscript een formulier in te vullen over mogelijke belangenverstrengeling en wanneer daarvan sprake is, publiceren we die informatie bij het artikel. Een voorbeeld in dit nummer is het artikel van Van Avendonk et al. over het combineren van metformine met een sulfonylureumderivaat bij diabetespatiënten die starten met insuline. Het onderzoek kwam tot stand met subsidie van een farmaceutisch bedrijf en enkele van de auteurs lieten ons weten ook los van dit onderzoek vergoedingen te hebben ontvangen voor onderzoek, adviseurschappen en lezingen van verschillende firma’s.
Wij van H&W
Het lijkt onwaarschijnlijk dat de beschreven financiële relaties van de auteurs een rol hebben gespeeld bij de rapportage over dit onderzoek. Het onderzoek is deugdelijk uitgevoerd en de uitkomst van het onderzoek is negatief: voor patiënten met diabetes type 2 die starten met insulinetherapie biedt sulfonylureumderivaat weinig voordelen. Desondanks is het nuttig om financiële relaties van de auteurs te vermelden. Het stelt de lezer in staat om zelf een afweging te maken bij de interpretatie van de onderzoeksuitkomsten. U zult begrijpen: wij van H&W adviseren H&W!
Hans van der Wouden
Reacties
Er zijn nog geen reacties.
