Combinatietherapie ACE-remmer en AT-II-antagonist niet zinvol

Dit was de aanleiding voor een meta-analyse van RCT’s die monotherapie vergelijken met duale therapie. Van 133 gevonden artikelen in PubMed, Embase en het centrale Cochrane-register, voldeden 33 artikelen aan de inclusiecriteria, met samen ruim 68.000 patiënten. Het blijkt dat dubbelblokkade tot 18% verminderde ziekenhuisopname leidt bij patiënten met hartfalen. Het was niet geassocieerd met een verminderde kans op algehele sterfte of cardiovasculaire sterfte in vergelijking met monotherapie. Daarentegen leidde combinatietherapie tot een 55% verhoogd risico op hyperkaliëmie, 66% verhoogde kans op hypotensie en een 41% verhoogde kans op nierinsufficiëntie naast een 27% toegenomen kans op het stoppen van de ingestelde behandeling wegens bijwerkingen. Alle onderzoeken vertoonden een zelfde beeld bij patiënten met en zonder hartfalen, alleen de algehele sterfte was hoger in het cohort zonder hartfalen en de nierinsufficiëntie was hoger in het cohort met hartfalen.

De combinatie van ACE-remmer en ARB vermindert dus niet de sterfte, terwijl het wel de bovenvermelde bijwerkingen kan induceren. Als we de bijwerkingen afzetten tegen de voordelen, moeten we concluderen dat de combinatietherapie op surrogaat eindpunten overtuigt, maar niet voor sterfte. Zo presteert de duale therapie bij proteïnurie beter dan de monotherapie, maar wat dat op de lange termijn betekent is nog niet duidelijk. Duale therapie biedt op lange termijn niet de voordelen die we er van zouden verwachten en er zijn veel argumenten om af te zien van deze combinatietherapie.

Mark Valk