De diagnostiek van meningitis

In het aprilnummer van H&W bespreken Van Boxtel en Knuistingh Neven het klinisch beeld van bacteriële meningitis.1 In dit artikel staan de zinnen: ‘Bij lichamelijk onderzoek kan men meningeale prikkeling aantonen met de klassieke tests van Brudzinski en Kernig’ en ’De tekens van Kernig en Brudzinki hebben een lage sensitiviteit 5% en een hoge specificiteit 95%’. De tweede zin is juist, de eerste niet.

Voor praktiserende huisartsen is het elke keer weer lastig om te begrijpen wat de betekenis is van informatie verkregen uit wetenschappelijk onderzoek. H&W heeft een belangrijke functie om te zorgen voor de juiste vertaling van informatie uit onderzoek naar de dagelijkse praktijk.

Een sensitiviteit van 5% gekoppeld aan een specificiteit van 95% geeft een likelihood ratio (LR⁺ en LR^-) van 1 en dat betekent dat de tests geen enkele voorspellende waarde hebben; de kans op meningitis is bij positieve tests even groot als bij negatieve. Voor alle duidelijkheid: met de tekens van Kernig en Brudzinski kan men meningitis niet aantonen, zij hebben geen enkele diagnostische waarde.Dit klopt met de recente literatuur en geldt overigens waarschijnlijk ook voor het lichamelijk onderzoek naar nekstijfheid.234 Het onderzoek hiernaar is gedaan onder patiënten die in verband met verdenking op meningitis zijn verwezen naar het ziekenhuis, dus de populatie die relevant is voor Nederlandse huisartsen.

Verwarrend is ook dat in dit artikel meningitis en bacteriële meningitis door elkaar worden gebruikt, terwijl meningitis tegenwoordig in Nederland meestal een virale oorzaak heeft. Het onderscheid tussen virale en bacteriële meningitis is overigens ook niet te maken op basis van lichamelijk onderzoek.2

Tjeerd de Jongh