Ezels die olifanten over het hoofd zien

Te midden van alle consternatie over de cardiovasculaire veiligheid van rosiglitazon en pioglitazon vergeet men gemakkelijk dat de effectiviteit van deze middelen op klinische eindpunten nog niet ordentelijk is aangetoond. Naar aanleiding van de meta-analyse van Lago et al. vragen enkele commentatoren zich af hoe men deze olifant in de kamer toch over het hoofd kan zien. 12 Behandelingen moeten immers niet alleen veilig, maar bovenal effectief zijn. Basisprobleem is dat de thiazolidinedionen op de markt zijn toegelaten vanwege hun effecten op glucosespiegels en HbA1c-percentages. In de diabeteswereld was men er de afgelopen jaren vrijwel unaniem van overtuigd dat HbA1c-waarden goed correleren met het optreden van diabetische complicaties en was het min of meer not done dat te betwijfelen. De belangrijkste grond voor die overtuiging berust evenwel op onderzoek bij patiënten met diabetes mellitus type 1 en behandeling met insulinesubstitutietherapie. Door de narigheid met rosiglitazon en de onduidelijkheid omtrent een eventueel groepseffect dringt de vraag zich op of het HbA1c-percentage een valide surrogaateindpunt kan zijn in onderzoek met middelen waarvan men slecht begrijpt hoe ze werken bij patiënten met complexe metabole afwijkingen, zoals bij DM2. Als middelen op de markt worden toegelaten op basis van relatief snel en goedkoop onderzoek met surrogaateindpunten dient dit vooral industriële belangen die berusten op rap verlopende patenten. Dat garandeert niet dat de patiënt er echt beter van wordt. De recente geschiedenis van de cardiovasculaire geneeskunde kent – denk aan foliumzuur en oestrogenen – diverse voorbeelden van te hooggespannen verwachtingen op basis van dit soort eindpunten die later geen werkelijkheid bleken te worden. Hoelang blijft de geneeskunde zich nog stoten aan dezelfde steen? Laten we zorgen dat we de zonden van onze voorvaderen niet overgedragen op toekomstige generaties! (TW)