Gezondheidsvaardigheden op de kaart

De gezondheidsvaardigheden van je patiënt bepalen in belangrijke mate in hoeverre je adviezen landen bij de patiënt, de therapietrouw en simpelweg de gezondheid. En die invloed is niet gering, aldus prof. dr. Jany Rademakers, hoogleraar gezondheidsvaardigheden en patiëntparticipatie aan Universiteit Maastricht (CAPHRI) en hoofd van de onderzoeksafdeling van NIVEL: ‘We hebben het over 7 jaar eerder overlijden, 18 jaar minder kwaliteit van leven.’ (VTV2018/gezondheidsverschillen) Ruim 1 op de 3 Nederlanders heeft moeite met eigen regie over gezondheid, ziekte en zorg (NIVEL, 2018). Opvallend is dat ruim 1 op de 4 hoogopgeleid is. Vooral mannen hebben vaak gebrekkige gezondheidsvaardigheden. Het gaat niet alleen om medische informatie kunnen begrijpen, maar ook om toepassen, zoals een gezonde leefstijl aanleren en volhouden, en juist medicatiegebruik. Rademakers: ‘In Amerika heet dit onderwerp health literacy, maar in Nederland speelt puur analfabetisme veel minder. Maar ook voor onze patiënten is echt begrijpen, laat staan toepassen van het gelezene moeilijk.’

Rollenspel

Na Rademakers’ lezing gaan de deelnemers aan de slag met een trainingsacteur. Hoe krijg je gebrekkige gezondheidsvaardigheden boven tafel en wat is de oplossing? Symposiumdeelnemers geven feedback terwijl ze kijken naar een rollenspel. Trainingsacteur Gabriëlle Stein van Training en acteursbureau Hetsen & Visschers speelt de patiënt: ‘Ik wil niet dat de huisarts denkt dat ik dom ben.’ Huisarts en NHG’er Eldine Oosterberg speelt de huisarts: ‘Ik heb niet gemerkt dat ze er niks van begreep!’ Zij geven de tip: abstract denken kan lastig zijn voor een patiënt met minder gezondheidsvaardigheden, dus maak het concreet, noem niet te veel termen en beperk de informatie. ‘Slik tweemaal daags’ kan al te vaag zijn. Eén concrete keuze noemen kan het beste zijn: ‘Slik de pil bij de koffie en voor het slapengaan.’ Casper van der Veer, huisarts in Baarle-Hertog, concludeert: ‘Het rollenspel en de discussie waren heel waardevol; mooi dat gezondheidsvaardigheden eindelijk meer aandacht krijgen. Goed dat het NHG zo’n groot onderwerp op de kaart zet.’