Vragenkaartjes voegen niet veel toe aan het consult

Het onderzoek is opgezet als een enkelblind gerandomiseerd onderzoek waarbij de deelnemers geblindeerd waren voor de interventie. Tussen januari en maart 2011 rekruteerden wij deelnemers in 2 plattelandspraktijken (5 huisartsen) en 1 stadspraktijk (4 huisartsen) in de regio Zwolle. Inclusie en randomisatie werden in alle praktijken gedaan door één van de auteurs (BSB), die gedurende 5 dagen aanwezig was in de stadspraktijk en 6 dagen in beide plattelandspraktijken. Alle patiënten die een afspraak maakten voor een nieuw probleem kregen het verzoek deel te nemen aan een onderzoek naar patiënttevredenheid. Er was geen leeftijdslimiet. Exclusiecriteria waren verstandelijke beperking, geen of slechte beheersing van de Nederlandse taal, analfabetisme en beperkte visus. Voor de randomisatie (in blokken van 10) werden gesloten, ondoorzichtige enveloppen gebruikt.

Dit onderzoek is goedgekeurd door de Medisch Ethische Commissie van de Isala Klinieken te Zwolle. Alle deelnemers hebben schriftelijk toestemming gegeven.

Patiënten in de interventiegroep kregen een envelop met algemene informatie over het onderzoek, plus een kaartje waarop zij één of twee vragen met betrekking tot de hulpvraag konden opschrijven voordat ze de spreekkamer ingingen. De patiënten in de controlegroep kregen een envelop met alleen de algemene informatie. Alle patiënten kregen de instructie om de envelop aan het begin van het consult aan de huisarts te overhandigen. Bij patiënten uit de interventiegroep begon de huisarts het consult met de vragen op het vragenkaartje.

De huisarts gaf aan het eind van het consult op een vragenlijst aan om welk type consult het ging (kleine kwaal, psychosociaal, geruststelling, anders) en hoe lang het duurde, en scoorde de eigen tevredenheid op een visueel analoge schaal (VAS). Demografische karakteristieken van de deelnemers, hun medische voorgeschiedenis, medicatiegebruik en het aantal consulten gedurende één maand follow-up verkregen we uit het elektronisch patiëntendossier. De deelnemers gaven na het consult aan wat hun hoogst genoten opleiding was, scoorden hun tevredenheid op een VAS en vulden de Consultation Satisfaction Questionnaire (CSQ) in, die speciaal voor dit onderzoek is vertaald volgens de WHO-criteria.⁷ De CSQ heeft vier subschalen: General satisfaction (algemene tevredenheid; 3 items), Depth of relationship (kwaliteit van het contact; 5 items), Perceived time (ervaren duur; 3 items) en Professional care (professionele zorg; 7 items).¹ De laatste subschaal hebben we gebruikt om de patiënttevredenheid met betrekking tot het consult zelf te bepalen; zij bevat vragen over het lichamelijk onderzoek, over de informatie die de huisarts gaf aangaande de aandoening en behandeling, of de patiënt het met de huisarts eens is en in hoeverre de patiënt zich als een individu voelt behandeld. Wij drukten de score op de vragenlijst uit als percentage van de maximale score (0-54 op de totale CSQ, 0-21 op de subschaal Professional care).

De primaire uitkomstvariabele van dit onderzoek was patiënttevredenheid, gemeten op de subschaal Professional care van de CSQ.¹ Secundaire uitkomstvariabelen waren de patiënttevredenheid gemeten met de VAS, de tevredenheid van de huisarts, de consultduur, de scores op de andere CSQ-subschalen en het aantal vervolgconsulten tijdens de follow-upperiode.

Wij voerden de statistische analyse uit met SPSS, versie 18.0.3. We bepaalden het significantieniveau voor alle tests op 5%. Categorische variabelen vergeleken wij met behulp van de chikwadraattoets. Als scores niet normaal verdeeld waren, bepaalden wij de verschillen tussen de interventie- en de controlegroep met de mann-whitneytest. Voor de verschillen tussen de medianen bepaalden wij 95%-betrouwbaarheidsintervallen (95%-BI).

In een eerder onderzoek bedroegen de standaarddeviaties (SD) op de subschaal Professional care 11,8% (interventiegroep) en 16,1% (controlegroep).² De onderzoekers vonden een verschil van 7,3 punten tussen beide groepen, terwijl hun onderzoek opgezet was om een verschil van 1,7 punten aan te tonen. Voor ons onderzoek zijn wij bij het bepalen van de groepsgrootte uitgegaan van SD 15%. Met een power van 90% en een a van 5% (tweezijdig) hadden we 196 deelnemers nodig om een verschil te vinden van 7 punten; we hebben in totaal 210 patiënten geïncludeerd.

[Tabel 1] toont de basiskenmerken van de deelnemers. Aan het onderzoek hebben 209 patiënten deelgenomen; 1 patiënt konden we niet volgen doordat deze met de ambulance werd ingestuurd. Gegevens over vervolgconsulten en consultduur ontbraken voor respectievelijk 6 en 56 patiënten. In de interventiegroep was de gemiddelde leeftijd iets hoger dan in de controlegroep. Een mogelijk relevant verschil betrof macrovasculaire complicaties in de voorgeschiedenis (angina pectoris, myocardinfarct, percutane transluminale coronaire angioplastiek, coronary-artery bypass graft, perifeer vaatlijden, cerebrovasculair accident of transiënte ischemische aanval).

Zoals [tabel 2] laat zien, was de mediane score op de subschaal Professional care in beide groepen 92,9% (95%-BI 0 tot 3,6%). De mediane patiëntentevredenheid op de VAS was in beide groepen 9,0 op een schaal van 0-10 (95%-BI 8,0 tot 10,0). Wij zagen geen verschillen tussen de interventie- en de controlegroep voor wat betreft het aantal consulten in de follow-upperiode en de andere subschaalscores.