Dagelijks morfine bij ernstig COPD?

In de periode van 2016 tot 2019 werd in een dubbelblind, gerandomiseerd, placebogecontroleerd onderzoek (RCT) gedurende 4 weken 2 maal daags 10 mg morfine retard voorgeschreven aan patiënten met ernstig COPD (voorspeld FEV1-% gemiddeld 36%; range 25-53%) die in behandeling waren in een longrevalidatiecentrum of ziekenhuis. Bij de 111 geanalyseerde patiënten bleek een significant effect op de COPD Assessment Test-score van -2,18 punten (95%-BI -4,14 tot -0,22). Dit effect was echter niet klinisch relevant (schaal 0-40; afkapwaarde 3,8 punten). De subjectieve dyspnoeklachten (gemeten met de Numeric Rating Scale; schaal 0-10) verminderden niet. Bij een subgroepanalyse van patiënten met ernstiger dyspneu (Medical Research Council dyspneuschaal; schaal 3-4) was er wel een significant effect te zien op de secundaire uitkomstmaat dyspnoesensatie de afgelopen 24 uur (-1,33 punten; 95%-BI -2,50 tot -0,16). Er was geen significant verschil in subjectieve bijwerkingen, behalve obstipatie, en geen verschil in bloedgas-PCO2-waarden.

De huidige richtlijn Palliatieve zorg bij COPD van Long Alliantie Nederland adviseert met morfine te starten wanneer luchtwegmedicatie geen effect meer heeft. De NHG-Standaard COPD geeft hierover geen advies. Dit onderzoek laat zien dat bij patiënten met ernstig COPD en ernstige dyspneuklachten er mogelijk plaats is om eerder morfine in te zetten, zonder ernstige bijwerkingen.