Profylactische antibiotica bij COPD niet door de huisarts

In een meta-analyse bekeken de auteurs 9 RCT’s, met in totaal 2932 COPD-patiënten, waarin profylactische antibiotica werd vergeleken met een placebobehandeling. De COPD was matig tot zeer ernstig. De meest onderzochte antibiotica waren azitromycine en erytromycine met een behandelduur die varieerde van 3 tot 36 maanden. De primaire uitkomstmaten waren het optreden van exacerbaties en verandering in kwaliteit van leven. Secundaire uitkomstmaten waren ziekenhuisopnames, bijwerkingen van antibiotica en ontstaan van resistentie.

Profylactische antibiotica gaven enige vermindering van de kans op exacerbaties (RR 0,82; 95%-BI 0,74 tot 0,90) en het aantal exacerbaties (RR 0,74; 95%-BI 0,60 tot 0,92). Ook de kwaliteit van leven was hoger in de antibioticagroep. De onderzoekers zagen geen statistisch significant verschil in ziekenhuisopnames en bijwerkingen, al rapporteerden antibioticagebruikers wel meer gastro-intestinale klachten (RR 1,87; 95%-BI 0,98 tot 3,59). Zoals verwacht trad antibioticaresistentie vaker op in de behandelgroep (OR 4,49; 95%-BI 2,48 tot 8,12).

Kort na publicatie van dit artikel verscheen ook een Cochrane-review over hetzelfde onderwerp waarin deze conclusies werden bevestigd. Profylactisch antibiotica aan alle COPD-patiënten geven, werkt antibioticaresistentie in de hand. De auteurs adviseren daarom antibiotica alleen voor te schrijven aan hoogrisicopatiënten met ernstig COPD en frequente exacerbaties. Dat is precies de groep patiënten die vaak bij de longarts komt. Het advies uit de NHG-Standaard blijft dus van kracht: laat opstarten van profylactische antibiotica bij COPD over aan de tweede lijn.