Peter Lucassen

De visie ‘Huisartsenzorg voor patiënten met psychische problematiek’ is een belangrijk begin voor het omschrijven van huisartsenzorg voor mensen met psychische problemen, maar voorziet de huisarts in de spreekkamer nog niet van een echte leidraad. Wat vinden huisartsen en POH’s-ggz van het document? Wij geven een voorzet.

Bij veel klachten in de huisartsenpraktijk speelt sociale problematiek een rol. Huisartsen en praktijkondersteuners kunnen via een ‘sociaal recept’ verwijzen naar een niet-medische instantie voor het aanpakken van risicofactoren, financiële problemen, eenzaamheid of chronische psychiatrische klachten. Meestal gaat het dan om gezamenlijke activiteiten onder begeleiding of om laagdrempelig advies bij bijvoorbeeld financiële problemen. Het veld is nog jong, het aanbod is divers en lang niet overal even groot. Om een sociaal recept effectief te kunnen inzetten, moeten huisartsen goed op de hoogte zijn van de lokale mogelijkheden en de patiënt kunnen motiveren. De effectiviteit van het sociaal recept is nog onvoldoende onderbouwd, maar de patiënttevredenheid is meestal groot en het lijkt een veelbelovende toevoeging aan de gereedschapskist van de huisarts.

Steeds meer mensen gebruiken langdurig antidepressiva en niet alleen patiënten aarzelen om te stoppen. Meestal heeft de patiënt noch de huisarts duidelijk voor ogen wat er precies aan de orde moet komen in een gesprek over stoppen. Wij hebben bij zowel patiënten als zorgprofessionals geïnventariseerd wat voor hen de belangrijkste onderwerpen zijn, en een keuzehulp ontwikkeld voor gezamenlijke besluitvorming.

Huisartsen spelen een belangrijke rol bij de zorg voor patiënten met somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK). Veel huisartsen vinden SOLK-consulten uitdagend en ervaren problemen in de communicatie met patiënten met SOLK. Om te kijken waar huisartsen tegenaan lopen maakten we gebruik van stimulated recall. We filmden consulten, lieten dit aan zowel huisartsen als patiënten zien en interviewden ze.

Huisartsen interpreteren symptomen al vroeg in het consult als somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK). Signalen die op SOLK kunnen wijzen zijn de manier waarop de patiënt de symptomen presenteert, symptomen die niet in een specifiek patroon passen en symptoomattributie door de patiënt zelf. De snelheid waarmee huisartsen symptomen als SOLK duiden suggereert dat de niet-analytische redeneerwijze een centrale rol speelt in het denkproces.

Het antidepressivagebruik neemt toe, vooral door langdurig gebruik. Niet in alle gevallen geldt de indicatie nog.

Een patiënte heeft een ander merk ACE-remmer gekregen, dat veel meer bijwerkingen veroorzaakt dan het merk dat ze eerst kreeg. Die bijwerkingen staan allemaal in de bijsluiter. Ze wil graag weer het originele merk en vraagt om een medische verklaring. De bijwerkingen waarmee de patiënte te kampen heeft betreffen het zogenaamde nocebo-effect, de ongunstige gevolgen van een medische behandeling die niet voortkomen uit de specifieke werking van een medicament of een medische ingreep. Het komt in allerlei vormen veelvuldig voor in het contact met patiënten en heeft een grote invloed op het welslagen van een behandeling.