Wetenschap

Is er een verschil tussen mannen en vrouwen in het risico op een ziekenhuisopname door hyponatriëmie bij het gebruik van diuretica? Nieuwe onderzoeksresultaten tonen aan dat vrouwen een significant hoger risico hebben op een ziekenhuisopname met hyponatriëmie dan mannen. De bevindingen benadrukken het belang van een seksespecifieke benadering en het monitoren van patiënten die diuretica gebruiken.

Vrouwengezondheid staat momenteel sterk in de publieke belangstelling. Gynaecologen en vrouwenorganisaties dragen in de media uit dat medische zorg voor vrouwspecifieke klachten tekortschiet. Het gaat dan over hormonaal veroorzaakte vrouwspecifieke klachten, zoals overgangsklachten, cyclusstoornissen of het premenstrueel syndroom. Huisartsen zouden deze klachten niet (h)erkennen, waardoor een diagnostisch en therapeutisch delay optreedt. De publieke aandacht focust zich specifiek op klachten van het hormonale vrouwenlichaam en benadrukt de biologische aspecten van het vrouw-zijn. Wij vinden deze benadering getuigen van een te eenzijdige biomedische blik, die de ‘vrouw’ reduceert tot een biologisch en reproductief lichaam.

Huisartsen spelen een grote rol in de vaccinatie tegen influenza en pneumokokken. Samen met vaccins tegen het coronavirus en RSV beschermen deze vaccinaties kwetsbare patiënten tegen een ernstig beloop van luchtweginfecties. Minder bekend is echter dat vaccinaties ook kunnen beschermen tegen hart- en vaatziekten. Voor patiënten kan die informatie van belang zijn bij hun keuze om zich al dan niet te laten vaccineren. Met dit artikel hopen we te voorzien in een kort en bondig overzicht van de effecten op het hart van luchtweginfecties en vaccinaties.

Het is de missie van hoogleraar Sabine Oertelt om genderbewustzijn een structurele plaats te geven in de medische opleiding, in onderzoek en in richtlijnen. Artsen – ook huisartsen – moeten voorbij aannames over sekse en gender komen en genderbewustzijn en genderrollen bespreekbaar maken in de spreekkamer.

Een 63-jarige vrouw meldt zich bij de huisarts in verband met klachten van opvliegers. Als rookster wil zij liever geen hormonale substitutietherapie (HST), vanwege het verhoogde cardiovasculaire risico. Clonidine gaf eerder niet het gewenste resultaat. Sinds april 2024 is ook fezolinetant beschikbaar als niet-hormonale behandeling voor vasomotorische klachten. Veel huisartsen vragen zich af hoe effectief en veilig dit middel is. Een meta-analyse uit 2025 toont aan dat fezolinetant kan helpen bij het verminderen van opvliegers. Toch is een zorgvuldige afweging noodzakelijk, waarbij de hoge kosten en mogelijke risico’s een rol spelen.

In de huisartsgeneeskunde groeit de aandacht voor de invloed van sekse en gender op gezondheid, klachtenpresentatie en herstel. In deze beschouwing kijken we naar gender niet als identiteit, maar als een fenomeen dat zichtbaar wordt in gedrag, verwachtingen en communicatie met gevolgen voor de zorg. Wat je als huisarts daarin opmerkt, serieus neemt en bevraagt, beïnvloedt hoe gender een rol speelt in het consult. Aan de hand van 4 casussen laten we zien hoe de rol van gender zichtbaar wordt in ziektebeleving en herstel.

Huisartsen staan over het algemeen neutraal tot positief tegenover orgaandonatie na euthanasie (ODE). Ze verkiezen een individuele benadering van hun patiënten wat betreft het al dan niet bespreken van orgaandonatie. Het is belangrijk om de rol van de huisarts in samenwerking met de andere zorgprofessionals uit het ziekenhuis opnieuw te verkennen. Dit in het licht van ethische en juridische implicaties en nieuwe ontwikkelingen ten aanzien van orgaandonatie na euthanasie.

Wat weten we inmiddels over aanhoudende lichamelijke klachten oftewel ALK, en hoe pas je die kennis toe in de spreekkamer? Huisartsen en onderzoekers Hieke Barends en Carine den Boer promoveerden beiden op dit onderwerp. In dit (podcast)interview delen ze praktische handvatten voor het omgaan met patiënten met ALK.

Wat als we verliezen wat ons zo sterk maakt? De kernwaarden van de huisartsgeneeskunde – persoonsgerichtheid, laagdrempeligheid, continuïteit en generalisme – staan onder druk. Niet omdat we ze zijn vergeten, maar omdat we ze te vanzelfsprekend zijn gaan vinden. Patiënten verlangen naar vertrouwde zorg, bereikbaarheid en betrokkenheid. Huisartsen zoeken naar houdbare manieren om die zorg te blijven bieden, met ruimte voor werkplezier en balans. Dit opiniestuk verkent hoe wetenschap, praktijk en patiënten samen de huisartsenzorg kunnen heruitvinden. Want als we willen dat het blijft zoals het was, zullen we het anders moeten gaan doen.

In de dagelijkse praktijk worden laaggedoseerde amitriptyline en mirtazapine regelmatig voor enkele maanden voorgeschreven aan patiënten met langdurige slapeloosheid. Bewijs voor de effectiviteit van deze behandeling op basis van placebogecontroleerd onderzoek ontbreekt. Onze placebogecontroleerde trial (het DREAMING-onderzoek) in de huisartsenpraktijk toont aan dat laaggedoseerde mirtazapine gedurende 16 weken in vergelijking met een placebo de ernst van het slaapprobleem na 6 weken verbetert, maar niet na 12 weken noch gedurende de follow-up tot 1 jaar. Voor laaggedoseerde amitriptyline vonden we geen klinisch relevant effect op het slaapprobleem.

Inhalatiemedicatie is de belangrijkste vorm van medicamenteuze therapie bij mensen met astma of COPD. De kosten voor inhalatiemedicatie in Nederland zijn fors en bedragen jaarlijks ruim 380 miljoen euro. Niet vreemd dus dat er wordt gekeken naar kostenreductie. Toch kent preferentiebeleid grote risico’s. Dit is een betoog tegen medicatiewissels op basis van financiële redenen.

Continuïteit van zorg is geen romantisch ideaal uit het verleden, stelt Otto Maarsingh in zijn oratie voor de leerstoel Huisartsgeneeskunde aan Amsterdam UMC. De huisarts-epidemioloog pleit voor structurele aandacht voor zowel persoonlijke als teamcontinuïteit – ondersteund door wetenschappelijk bewijs en praktische hulpmiddelen.