Wetenschap

‘Dokter Google’ is al jaren een bekende derde gesprekspartner in de spreekkamer, maar wordt steeds vaker aangevuld door large language models (LLM’s) zoals ChatGPT. Deze modellen lijken klinisch te kunnen redeneren en worden door zowel patiënten als artsen op die manier gebruikt.1 Uit internationaal onderzoek blijkt dat artsen weinig kennis hebben van LLM’s.2 Wat moet de huisarts weten van LLM’s voordat deze nieuwe technologie als collega kan worden ingezet in de klinische praktijk?

Het belang van evidencebased medicine binnen de huisartsgeneeskunde wordt algemeen onderschreven, al is de toepassing niet eenvoudig. Het zoeken naar literatuur en deze kritisch beoordelen is tijdsintensief en praktisch veelal niet haalbaar. Recent ontwikkelde AI-gestuurde platforms zouden een simpele oplossing bieden voor het verzamelen, analyseren en gebruiken van medisch bewijs. Wij betogen dat 1 van die platforms, EvidenceHunt, een goed hulpmiddel lijkt bij het zoeken, selecteren en samenvatten van de literatuur, maar dat het niet in staat is een zelfstandige kritische beoordeling te geven. Dit laatste dient derhalve een centrale plaats in de huisartsopleiding en spreekkamer te behouden.

Overgangsklachten krijgen steeds meer aandacht in de media. In combinatie met de herziene NHG-Standaard De overgang uit 2022 die meer ruimte heeft voor hormoontherapie, lijkt dit invloed te hebben op de zorgvraag van vrouwen en het voorschrijfbeleid in huisartsenpraktijken. De afgelopen jaren was een stijgende trend zichtbaar in zowel huisartscontacten voor overgangsklachten als het aantal voorschriften voor hormoontherapie. Ondanks de versoepeling van de standaard blijft het belangrijk om in de spreekkamer de voor- en nadelen van hormoontherapie af te wegen. Het signaleren van deze ontwikkelingen kan bijdragen aan het maatschappelijke gesprek over overgangsklachten en de rol van hormoontherapie.

Tandheelkundige spoedklachten komen veel voor en worden vaak niet op de juiste plek behandeld. Patiënten zoeken regelmatig hulp bij de huisarts of huisartsenpost (HAP) in plaats van bij de tandarts. Het gevolg is dat patiënten niet de juiste zorg op de juiste plek krijgen of dat er vertraging optreedt in de zorg. Daarnaast legt het onnodige druk op de acute zorgketen bij de huisarts. Dit onderzoek kijkt naar de ervaringen van tandheelkundige spoedklachten bij HAP’s en samenwerkingsvormen tussen HAP's en tandheelkundige spoedzorginstanties. Het doel is knel- en verbeterpunten te identificeren in de zorg voor patiënten met tandheelkundige spoedklachten.

Antibioticaresistentie vormt een grote bedreiging voor de volksgezondheid en de prevalentie ervan blijft wereldwijd stijgen. Uit internationaal onderzoek blijkt dat onder sommige huisartsen het idee lijkt te bestaan dat hun bijdrage hieraan beperkt is. Promovendus Martijn Sijbom wijst erop dat dit beeld niet overeenkomt met de werkelijkheid. Maar hij ziet wel mogelijkheden om hun voorschrijfgedrag aan te passen, en gerichter voor te schrijven.

De huidige richtlijnen voor cardiovasculair risicomanagement (CVRM) laten een belangrijke kans onbenut: het inzetten van B-type natriuretisch peptide (BNP) als screeningsinstrument op hartfalen bij hypertensiepatiënten van 65 jaar en ouder. BNP kan bijdragen aan vroegtijdige detectie van hartfalen. Toch is de bepaling van BNP momenteel niet opgenomen in de NHG-Standaard Cardiovasculair risicomanagement. Zou dat vanwege toenemend wetenschappelijk bewijs niet gaandeweg moeten veranderen? Wij bepleiten in dit opiniestuk, ondersteund door de resultaten van het CHELLO-onderzoek, voor een gefaseerde introductie van BNP-screening binnen CVRM, als veelbelovende stap richting een meer doelgerichte en efficiënte risicostratificatie.

Gastro-oesofageale refluxziekte komt vaak voor in de huisartsenpraktijk. De NHG-Standaard Maagklachten adviseert om voor verwijzing voor endoscopie of MDL-arts te behandelen met protonpompremmers en diagnostiek te doen naar Helicobacter pylori. We onderzochten in hoeverre huisartsen in 2019 conform deze richtlijn verwezen en welke endoscopische diagnoses dat opleverde. We vergeleken de verwijzingen conform de richtlijn en niet-conform de richtlijn op opbrengst, waaronder het aantal gevonden carcinomen. De resultaten laten zien waar het verwijsgedrag beter kan en benadrukken het belang van richtlijngebruik. Strakkere triage en nauwere samenwerking tussen huisarts en specialist kunnen de zorg voor patiënten met refluxklachten effectiever en veiliger maken.

Steeds vaker kiezen vrouwen voor een langwerkend anticonceptivum (LARC), onder meer vanwege de betrouwbaarheid en het gebruiksgemak. Een aanzienlijk deel van hen laat het echter voortijdig verwijderen. In een Nederlands cohortonderzoek in 4 huisartsenpraktijken liet 1 op de 4 vrouwen een LARC binnen 2,5 jaar verwijderen, het implantatiestaafje het vaakst. De belangrijkste redenen voor voortijdig verwijderen zijn de bijwerkingen en de wens voor een natuurlijke anticonceptiemethode.

Farmacogenetica is het vakgebied waarin onderzoek wordt gedaan naar variaties in DNA in relatie tot de uitkomsten van medicamenteuze therapie. De uitkomst van dit onderzoek kan verklaren en vaak ook voorspellen waarom patiënten niet reageren op therapie, of juist bijwerkingen ervaren. Dit vakgebied is de laatste jaren sterk in opkomst en kent toepassingen op het gebied van de cardiologie, neurologie, psychiatrie, oncologie en pijnbehandeling. Ook huisartsen doen steeds meer aanvragen. Het NHG bracht in 2018 het Standpunt Farmacogenetisch onderzoek in de huisartspraktijk uit. In dit onderzoek keken wij naar het percentage aanvragen farmacogenetica door de huisarts, waarbij we tevens de testen en de reden van aanvraag onderzochten. Met een enquête is geïnventariseerd wat de ervaringen en hindernissen zijn die huisartsen ervaren bij deze vorm van diagnostiek.

Huisartsen moeten regelmatig beslissen of aanvullend onderzoek (AO) nodig is bij kinderen met aanhoudende aspecifieke klachten. Een balans tussen onder- en overdiagnostiek is essentieel om zowel gemiste diagnoses als onnodige onderzoeken, angst en kosten te voorkomen. Dit kwalitatieve onderzoek bekeek de beweegredenen van huisartsen om wel of geen AO in te zetten bij kinderen, en vond dat de besluitvorming een complexe afweging is tussen medische en psychosociale factoren, het managen van het consult en efficiënt gebruik van middelen. Huisartsen kunnen dit keuzeproces voor AO optimaliseren door helder te communiceren met patiënten, extra consulttijd in te plannen en zich bewust te zijn van overdiagnostiek en de kosten van AO.

In haar oratie Kleuren buiten de lijnen uit hoogleraar huisartsgeneeskunde Dorien Zwart haar bezorgdheid over de houdbaarheid van ons zorgstelsel. En over de taaiheid als het gaat om hervorming ervan. Hervorming die broodnodig is om bij de bedoeling te blijven: goede kwaliteit van zorg bieden voor alle burgers in Nederland.

Van TikTokkers en Arjen Lubach tot de bezorgde huisarts op LinkedIn: er is veel te doen rondom ‘natuurlijke anticonceptie’ en met name vruchtbaredagenmethodes (VDM’s). Terwijl influencers op sociale media de methoden aanprijzen, zijn zorgprofessionals ongerust. Toegankelijke en betrouwbare informatie over VDM’s ontbreekt vaak. In deze beschouwing bespreken we de groeiende belangstelling, de verschillende typen VDM’s, de stijgende abortuscijfers en doen we praktische aanbevelingen. Tot slot gaan we dieper in op 1 VDM, de sympto-thermale methode.