2002, nummer 6

Jaargang

Nieuws

Sint Janskruid en placebo bij depressie
Het gebruik van hypericum (Sint Janskruid) bij de behandeling van depressie is de laatste jaren toegenomen. In een placebogecontroleerd dubbelblind multi-centeronderzoek werd nu opnieuw de onwerkzaamheid van dit middel aangetoond. , Opmerkelijk was echter dat de voorschrijvende dokter in de…
Kruissteek
Waar woorden falen, helpen beelden. Kitty Zwart, tot 1995 hoogleraar Vertaalwetenschappen en dus bedreven in het wegen van woorden, kreeg in 1991 borstkanker. Amputatie, bestraling en chemotherapie volgen. Visioenen achtervolgen haar en zij besluit de ziekte creatief te verbeelden. Eén van haar…
Kleine kwalen in de huisartspraktijk
Het boek Kleine Kwalen in de Huisartsenpraktijk beleeft inmiddels zijn vierde druk. Het is in eerste instantie ontstaan om een leemte in de medische literatuur op te vullen. Er bestond geen handboek voor kleine kwalen in de huisartsenpraktijk. Het boek omvat 118 hoofdstukken, naar evenzoveel…
Jacht op diabetes- en HVZ-genen
De ongeveer 150 stichters van een afgelegen dorp, ergens in het zuidwesten van ons land, konden halverwege de 18 e eeuw onmogelijk bevroeden welk een ideaal jachtterrein hun inmiddels tot 20.000 inwoners uitgegroeide dorp zou zijn voor gene hunters aan het begin van de 21 e eeuw. In zijn…
Ziekten in beeld; een nieuwe serie
Op 18 september wordt het boek Ziektebeelden tijdens de jaarlijkse VU-publiekslezing gepresenteerd, een boek over de relatie tussen literatuur en ziekte. Tot de auteurs van het boek behoren heel wat huisartsen. Huisarts en Wetenschap verwierf het exclusieve recht om een korte reeks…
Wat is gezondheid?
In dit verrassende boek staat de vraag centraal wat gezondheid nu eigenlijk is. De schrijver, Rudy Rijke, arts en gepromoveerd op het gebied van de celbiologie, heeft zich vanaf 1978 gericht op deze vraag door onderzoek te doen naar de individuele ervaringen bij ziekte en gezondheid. De lezer…
Meningitis
Veel huisartsen hadden de afgelopen maanden last van ‘extreme meningitisangst’ bij hun patiënten en hebben al zeer veel kinderen ingeënt. In 2001 werden 699 gevallen van meningitis gemeld bij het Referentielaboratorium in Amsterdam. Meningokokken vormen ongeveer 50% van de verwekkers (merendeels…
Voorlichting en abortus
Het aantal abortussen neemt toe, vooral bij allochtone vrouwen. Sinds kort is er over anticonceptie informatiemateriaal in vele talen. De Rutgers Nisso Groep ontwikkelde een pilfolder in elf talen, bedoeld ter ondersteuning van persoonlijke of groepsvoorlichting of tijdens een spreekuur. Het NIGZ…
Het voorschrijven van antidepressiva in de huisartspraktijk in 1999 en 2000
De NHG-Standaard Depressie (M44) uit 1994 beveelt tricyclische antidepressiva (TAD's) aan als een patiënt een ernstige depressie heeft, bij voorkeur in combinatie met een vorm van psychotherapie. In bepaalde gevallen, bijvoorbeeld bij ernstige bijwerkingen, heeft de serotonineheropnameremmer …
Websites toetsen
In deze H&W doen AMC-onderzoekers verslag van de ontwikkeling van een instrument om kwaliteit van websites te meten. Op dat gebied gebeurt elders ook van alles. Eind vorig jaar publiceerden vier Franse Canadezen een methode om sites te beoordelen. Ze maakten een onderscheid in acht inhoudelijke…
Slangen bezweren
Wetenschapsjournalistiek bestaat al eeuwen. Ook in ons land. Al vanaf 1350 zijn er diverse traktaten bekend die in volkstaal – het middelnederlands – bijvoorbeeld gynaecologische en obstetrische onderwerpen behandelden. Het zijn allemaal handschriften met fraaie titels als Den rosegaert van den…
Lichttherapie bij winterdepressie
Licht- en seizoensinvloeden hebben een langdurige medische geschiedenis als verklaring van ziekte en behandeling tegen allerlei kwalen, waarvan heden ten dage eigenlijk alleen nog de winterdepressie overgebleven is. Van een tekort aan licht zouden sommige mensen depressief worden, waarschijnlijk…
De (uit)stervende huisarts
De overheid vindt dat in de gezondheidszorg marktwerking voorrang moet krijgen. De huisarts mag praktijkvestigingen niet reguleren, moet zelfstandig contractbesprekingen voeren met de zorgverzekeraar en mag daarbij geen tariefafspraken maken. Uit politiek-economische eisen komen richtlijnen voor…
Websites certificeren
TNO doet het weer heel anders. Het ontwikkelde vanaf 2000 een systeem – Quality for Medical Information and Communication oftewel QMIC – op basis van Europese regelgeving. Hierbij kunnen organisaties hun afzonderlijke pagina's aanbieden. Die komen dan allemaal in een door TNO beheerde database…
Behoud de huisarts
Bremer beschrijft een halve eeuw aanloop naar Woudschoten (H&W 45(4);185-6. De oude, edoch wijze Bremer heeft geen haast met de formulering van een nieuwe visie. Maar die haast is er wel. De kracht van het middenveld wordt dikwijls niet gevoeld door degene die deze gebruikt of nodig heeft. Juist…
Peper en maagpijn
We zijn intussen wel erg afgedwaald van het melkdieet bij maaglijden, nu pepers ook blijken te helpen. Italiaanse onderzoekers onderzochten of rode pepers helpen bij functionele maagklachten. Dertig patiënten kregen at random driemaal per dag capsules met 2,5 gram rode-peperpoeder of een placebo…
Epley-manoeuvre voor positieduizeligheidCochrane-reviewduizeligheid
Achtergrond Benigne paroxysmale positieduizeligheid (BPPD) kenmerkt zich door korte periodes van draaiduizeligheid na beweging van het hoofd. BPPD komt vooral voor tussen de 50 en 70 jaar, meer bij vrouwen dan bij mannen. In de huisartspraktijk is het een relatief veel voorkomende oorzaak van…
Top-10 geneesmiddelen
In het februarinummer publiceerden we de top-10 van geneesmiddelen op basis van LINH-cijfers uit 2000. Inmiddels publiceerde de SFK de cijfers uit openbare apotheken over 2001. Losec ® blijft met meer dan 2 miljoen verstrekkingen en 225 miljoen euro op de eerste plaats. Een sterke stijger is…
Antidepressiva met actieve placebo
Achtergrond Hoewel er consensus bestaat over de effectiviteit van antidepressiva bij depressie, veronderstellen velen daarbij wel een groot placebo-effect. Bij het gebruik van ‘inerte’ placebo's kunnen deelnemers aan onderzoekers of de onderzoekers aan de hand van het wel of niet optreden van…
Sombermans
Nederland werd vorig jaar opnieuw een beetje depressiever. Het gebruik van antidepressiva nam toe met 9% ten opzichte van 2000. Vooral vrouwen van 21 tot 54 jaar slikten antidepressiva: 60% een SSRI, 25% een TCA. Paroxetine bleef het meest voorgeschreven middel met 1,7 miljoen voorschriften. SSRI…
Orthopedie
In Woord vooraf legt de redactie uit dat dit boek, geschreven door 22 auteurs, bedoeld is voor studenten geneeskunde en fysiotherapie en als opvolger van het Nederlands leerboek der orthopedie (1977) beschouwd kan worden. Ik heb het boek beoordeeld met als vraagstelling: wat kan dit boek…
Arbeid en ziekte
Het vorige kabinet heeft het WAO-probleem niet opgelost. Op de valreep werden allerlei plannen gelanceerd om psychische aandoeningen buiten de WAO te houden. De kennis over arbeidsrelevante aandoeningen neemt toe. ZonMw lanceerde half april Medwerk, een regionaal netwerk waarin huisartsen,…
Amsterdamse cohortstudies
Dit boekje geeft kort de belangrijkste resultaten weer van de Amsterdamse cohortstudies (ACS). De ACS zijn in 1984 van start gegaan. Het betreft diverse longitudinale, prospectieve HIV-onderzoeken onder homoseksuele mannen en druggebruikers. De onderzoeken zijn een gezamenlijke inspanning van de…

Wetenschap

Het nut van borstkankerscreening
Giard noemde in het maartnummer van H&W borstkankerscreening een even hardnekkige als kostbare mythe. Hij verdedigde zijn uitspraak met zes stellingen. Vijf daarvan onderbouwt hij met feitelijke onjuistheden, grotendeels ontleend aan de recente Cochrane-review van de Denen Olsen en…
Herhaalde borstkankerscreening vermindert sterfte wel
De discussie over de opbrengst van mammografische borstkankerscreening is ingewikkeld zoals Giard in zijn H&W-commentaar aangaf. Olsen en Gøtzsche kwamen tot de conclusie dat de kwaliteit van een groot deel van de primaire trials veel te wensen overlaat en dat de enige twee correct uitgevoerde…
De kritiek op kankerscreening is wel degelijk gefundeerd
Wie kritische kanttekeningen plaatst bij de zo heilzwangere praktijk van kankerscreening heeft het niet gemakkelijk; men raakt betrokken in een verbeten gevecht dat alle kenmerken heeft van een dogmatische geloofsstrijd. Er staan daarbij kennelijk zowel grote belangen als prestige op het spel. …
Ontvangen proefschriften
328 pagina's. ISBN 90-5170-554-9 Promotie: 13 september 2001, Rijksuniversiteit Groningen Promovendus: Willem J. van der Veen (1968) Promotoren: prof.dr.ir. F.J. Willekens, prof.dr. S.P. Verloove-Vanhorick 175 pagina's. ISBN 90-6464-098-x Promotie: 8 februari 2002, Universiteit van…
Beoordelingscriteria voor websites met gezondheidsinformatie
Er zijn inmiddels veel websites van huisartsen waarop verschillende functies worden aangeboden: informatie over de praktijk, e-mailconsulten, herhaalrecepten en informatie over ziekte en gezondheid worden in wisselende mate aangeboden. Informatie over ziekte en gezondheid kan een huisarts…
Meer bewegen Achtergronden, gevolgen en beleid
Herhaalde spierarbeid gedurende langere tijd brengt een aantal aanpassingen in het lichaam teweeg, met name cardiopulmonaal en in de perifere weefsels, waardoor fitheid en fysiek prestatievermogen toenemen. Een groot deel van onze beroepsbevolking (meer dan 60%) heeft echter geen intensief…
Abuis
Het onderschrift bij figuur 1 in het artikel van Leeuwen en Baggen (H&W 2002;45(2):66-9) klopt niet. Hier is de goede tekst. Test met een sensitiviteit (Se) van 0,8 en een specificiteit (Sp) van 0,9. Prevalentie ziekte (P) 0,3. De figuur is als volgt tot stand gekomen: In een vierkant met…
Telefonisch advies en triage tijdens de dienst
Overal in Nederland verdwijnen kleinschalige waarneemgroepen om plaats te maken voor grootschalige centrale huisartsenposten. Naar schatting is per januari 2001 meer dan 60% van alle huisartsen aangesloten bij een centrale huisartsenpost. , , , , , Dokterassistentes hebben op deze…
Commentaar
De rapportage van de Coöperatieve Huisartsendienst Nijmegen over problemen in de informatieoverdracht en continuïteit is belangrijk en verdient bespreking in alle centrale doktersposten. In grootschalige structuren worden fouten zichtbaarder, zoals de auteurs terecht opmerken. Ze vertellen helder…
Nabij op afstand. Een dubbele terugblik op ‘De pest'
Het beeld van de hoofdpersoon uit De pest was mij altijd zeer nabij, maar het verhaal stond op grote afstand. Wat herken ik nu terug van dat beeld in het oorspronkelijke verhaal en is mijn beeld nog steeds met recht een monument voor wat een dokter vermag? De dokter uit La peste …

Praktijk

Abnormaal vaginaal bloedverlies
In de fertiele levensfase behoren de menstruaties bij de vrouw met een zekere regelmaat te komen: eens per 21 tot 40 dagen. De normale duur is niet langer dan 7 dagen. Abnormaal vaginaal bloedverlies is bloedverlies dat afwijkt van de normale menstruatie door veranderingen in duur en/of…
Alarm Bell
De verlamming van Bell is de meest voorkomende diagnose bij een perifere n. facialisparese of -paralyse. Een perifere n. facialisparese of -paralyse uit zich in een respectievelijk onvolledige of volledige uitval van de mimische musculatuur van de ipsilaterale gelaatshelft, zoals te zien…