2004, nummer 11

Jaargang

Nieuws

Ingrijpen in het ik
Er kan steeds meer; we zijn in staat om ons brein te bekijken en ook om te zien hoe het werkt. We zien onze genen, maar lijken nog niet goed te begrijpen wat die doen. Techniek beïnvloedt de manier waarop we naar onszelf, naar anderen en naar de wereld kijken. Zo slikken we pillen tegen drukte of…
Industrie en artsen steunen Bush
De American Medical Association steunde volgens onderzoek van het onafhankelijke Centre for Responsive Politics vanaf 1989 Amerikaanse politici met ruim 20 miljoen dollar; bijna driekwart van dat geld ging naar Republikeinse vertegenwoordigers. Ook Bush ontving in dit verkiezingsjaar steun van de…
World Health Report
Dit jaar is de opzet van het WHO Health Report wat anders dan anders. Vrijwel het hele rapport is gewijd aan HIV. Wereldwijd zullen de komende jaren 6 miljoen mensen aan aids overlijden als ze geen antivirale middelen kunnen slikken. In 2003 ontvingen slechts 400.000 van hen antivirale…
Het meeste werk rust op mijn schouders!
Onevenwichtigheid in de beleefde werklast van huisartsen in een maatschap leidt tot wrevel en hierdoor tot een belasting voor het samenwerkingsverband. Een kwalitatief onderzoek onder 18 huisartsen in Londen liet zien dat er nog steeds een taboe rust op het bespreekbaar maken van dit probleem. De…
Hippocrates
Een recensie schrijven dwingt tot zorgvuldig lezen. Het is een genoegen om dit boekje bladzijde na bladzijde om te slaan en het stof van zo'n 2500 najaarsstormen te zien verdwijnen onder de pen van deskundige auteurs. Ook de afbeeldingen zijn een lust voor het oog. Het onderwerp is de Eed van…
Antigif tegen waan van de dag
Het Pieter van Foreestsymposium op 19 november (West-Indisch Huis in Amsterdam) gaat over ‘een eeuw ziekte en zorg’. De centrale thema's zijn: risico en gezondheid, de economie van de zorg en zorg en ziekte in de technologische cultuur. Historici, sociologen, gezondheidszorgexperts en een…
Partnergeweld, depressie en de angst om erover te praten
Lichamelijk, geestelijk en seksueel geweld in de partnerrelatie is sterk geassocieerd met depressie. Dat werd opnieuw bewezen in een Australisch onderzoek waarin 1257 vrouwelijke patiënten tussen 16-50 jaar in 30 huisartsenpraktijken ondervraagd werden met de Composite Abuse Scale. Zij…
Haio's en wetenschap, een moeilijke combinatie?
Utrechtse promovendi leerde ik de strijdkreet ‘Onderzoek is leuk'. Tim olde Hartman verdient een pluim voor zijn pleidooi voor het belang van wetenschappelijke vorming in de opleiding tot huisarts (H&W 2004;47:362-7). Alle pogingen en mooie woorden ten spijt is het niet gelukt om de beroeps…
Spookauteurs
Het aantal auteurs bij onderzoeksartikelen is meestal betrekkelijk groot, want vrijwel niemand doet meer onderzoek in zijn eentje. Volgens de regel van de International Committee of Medical Journal Editors (ICMJE) ben je pas auteur van een artikel als je voldoet aan een aantal specifieke eisen…
Pil veroorzaakt libidoverlies
Met veel interesse las ik het artikel van Folkeringa et al. over libidoverlies bij het gebruik van de pil (H&W 2004;47:423-6). Ik heb in mijn praktijk ook gemerkt dat de pil tot libidoverlies kan leiden. Dat komt meestal aan het licht nadat de vrouw met de pil is gestopt. Ik hoorde dit zo vaak…
Engelse huisartsenposten worden onbetaalbaar
De zorg buiten kantooruren dreigt in Engeland onbetaalbaar te worden. Het Health Committee van het House of Commons publiceerde deze zomer een lezenswaardig rapport over de mogelijke consequenties van het nieuwe huisartsencontract. Vanaf 1 januari 2005 mogen huisartsen de verplichting dienst te…
Tramadol tegen neuropathische pijn?
Achtergrond Neuropathische pijn, bijvoorbeeld bij diabetische neuropathie of postherpetische neuralgie reageert vaak niet op gewone analgetica. Zij wordt meestal behandeld met anti-epileptica of antidepressiva die evenwel veel bijwerkingen hebben. Recent zijn er aanwijzingen dat ook…
Op zoek naar incompetente artsen
Family Medicine besteedde onlangs een nummer aan de problemen die het oplevert om vast te stellen of dokters (nog wel) voldoende competent zijn. In veel landen dienen huisartsen zich om de zoveel jaar te laten herregistreren. Aan die herregistratie zijn een aantal eisen verbonden: artsen moeten…
Zwaarder beroep op de huisarts bij obesitas
Volwassenen tot 35 jaar met obesitas komen vaker bij de huisarts dan hun leeftijdgenoten zonder overgewicht. Ook gebruiken zij meer geneesmiddelen. Deze verschillen nemen verder toe met de leeftijd. Van de volwassenen is 11% veel te zwaar en heeft obesitas (Quetelet-index (QI) >30); nog eens 36%…
Interventies om de therapietrouw van antihypertensiva te verbeteren
Achtergrond De therapietrouw bij het gebruik van antihypertensiva is slecht: in verschillende onderzoeken blijkt 50-70% van de voorgeschreven medicatie niet ingenomen te worden. Om de gewenste bloeddrukdaling te bereiken en te voorkomen dat de dosis opgehoogd wordt terwijl de bestaande medicatie…
Wonca woordenboek
Met elkaar de gemeenschappelijke werkelijkheid zorgvuldig tegemoet treden vereist onderlinge overeenstemming over de betekenis van gehanteerde begrippen en termen. Bij het voortschrijden van de professionalisering en verwetenschappelijking van de huisartsgeneeskunde drong de behoefte aan…
Probiotica bij acute diarree
Achtergrond Probiotica zijn voedingssupplementen die levende micro-organismen of componenten daarvan bevatten. Ze zouden een gunstige invloed hebben op gezondheid en welzijn. Probiotica zouden bij acute diarree van infectieuze oorsprong de ziekteduur en ernst gunstig beïnvloeden. Hun…
Winst van COX-2-remmer is dubieus
De COX-2-remmer lumiracoxib geeft een drie- tot viermaal zo lage kans op maagproblemen als NSAID's. Dat blijkt uit een grote RCT bij patiënten ouder dan 50 met artrose (n=18.325). Patiënten kregen gedurende 1 jaar ofwel eenmaal daags 400 mg lumiracoxib, tweemaal daags 500 mg naproxen of driemaal…
Palliatief formularium
Dit is een handzaam boekje in pocketvorm dat deel uitmaakt van een reeks formularia. De indeling per hoofdstuk is overzichtelijk: achtereenvolgens komen de prevalentie, de etiologie, de niet-medicamenteuze therapie en de medicamenteuze therapie van de meest voorkomende symptomen aan bod. Eerst…
Lijfarts
Nederlandse huisartsen doen steeds minder visites. Misschien is dat een gat in de markt. In de VS zijn er 700 family physicians die alleen maar visites doen (www.aahcp.org). Gewapend met witte jas en dokterstas trekken ze per dag langs 6-8 patiënten, waarvoor ze dan een halfuur tot drie…
Kritisch brein
Bij de ‘kritische psychiatrie’ ging het destijds om een mengelmoes van ideeën. Gemma Blok herhaalt in de handelsuitgave van haar proefschrift steeds de kernbegrippen: vrijheid, gelijkheid en openheid. Maar het ging ook om het zien van de ‘zin in waanzin’, het geven van een positieve betekenis aan…
HbA1c valt omlaag te praten
Psychotherapeutische interventies hebben een verlagend effect op het HbA1c, maar er is geen effect op het lichaamsgewicht. Deze conclusie komt uit een meta-analyse van RCT's naar psychologische interventies bij patiënten met diabetes mellitus type 2. De onderzoekers selecteerden uit 2427…

Wetenschap

De ongerijmdheid van pijn
Als ik degene die voor mij zit vraag haar buikpijn te omschrijven kijkt ze me hulpeloos aan. Nou ja, het doet pijn, pijn is pijn. Ik probeer het met voorbeelden: is het een stekende pijn, of brandt het? Is het een gevoel van krampen die steeds opkomen en dan weer langzaam verdwijnen? Of is het…
Vaccinatie is geen panacee
Uit het onderzoek van Bueving et al. (zie pagina 491-7) blijkt dat influenzavaccinatie exacerbaties van astma bij kinderen tussen 6 en 18 jaar niet voorkómt. De laatste jaren wordt het steeds duidelijker dat vaccinaties niet de oplossing zijn voor alle gezondheidsproblemen die met infectieziekten…
Griepvaccinatie bij kinderen met astma: een gerandomiseerd dubbelblind placebo-gecontroleerd onderzoek
Virale infecties als influenza, kunnen bij kinderen met astma leiden tot exacerbaties. In de meeste richtlijnen wordt geadviseerd astmapatiënten, kinderen inbegrepen, te vaccineren. De noodzaak om patiënten met astma te vaccineren tegen griep is onderwerp van discussie. In een Cochrane-review…
Waarom zetten vrouwen langdurig gebruik van hormoonsuppletie voort?
De laatste jaren zijn steeds meer publicaties verschenen over de nadelen van het gebruik van hormoonsuppletie (HS). Zo stijgt bij vrouwen die HS gebruiken het risico van borstkanker, galstenen en veneuze trombose. Meer recent is ook een negatieve werking op hart- en vaatziekten aangetoond…
Waarnemingsmethoden in kwalitatief onderzoek
Bij de term kwalitatief onderzoek denkt men vrijwel meteen aan bepaalde vormen van gegevensverzameling of ‘waarneming’, de term die ik in deze bijdrage zal gebruiken, zoals diepte-interviews en focusgroepen. Toen de BMJ in 1995 voor het eerst een serie artikelen wijdde aan kwalitatief…

Praktijk

Wie zijn neus schendt…
In leerboeken wordt geadviseerd bij patiënten met gordelroos in het gelaat te letten op de aanwezigheid van blaasjes op de neuspunt. Deze blaasjes zouden erop wijzen dat ook het oog bij de ontsteking betrokken is. Wij bespreken echter twee patiënten die een ernstige infectie van het oog…
Het ganglion
Een ganglion is een cysteuze zwelling in een gewrichtskapsel of in een peesschede als gevolg van degeneratie van het gewrichtskapsel of de peesschede. Het ganglion is in 60 tot 70% van de gevallen gelokaliseerd op de rug van de pols. In 13 tot 20% komt het voor aan de binnenzijde van de pols…
Bultenaars
Als kind hoorde ik nog wel eens de sarrende opmerking: ‘eigen schuld, dikke bult’. De uitdrukking is al jaren niet meer gangbaar: kinderen ontwikkelen zich, taal ontwikkelt zich. Toch is er één plaatsje in Nederland waar die uitdrukking nog wel wordt gebezigd: het ministerie van VWS. In zijn…
Herman Linzel over gezondheidscentrum Archipel: ‘Dit is de zorgverlening van de toekomst’
In het augustusnummer van In de praktijk was een interview opgenomen met Loek Tielemans, als huisarts verbonden aan Gezondheidscentrum Archipel te Almere. Tielemans had namelijk een delegatie buitenlandse WONCA-deelnemers ontvangen, die erg onder de indruk bleken van de bijzondere opzet van het…
Afasie na een CVA: Wat zegt die nou?
Bij patiënten die een CVA hebben doorgemaakt kan afasie optreden. De verschillende vormen van afasie zijn in theorie meestal wel bekend, maar hoe zijn ze van elkaar te onderscheiden? In de praktijk geeft handvatten om de verschillende taalproblemen te herkennen en hoe de huisarts de patiënten…
Patiënten met een aandoening: Toch op reis naar de tropen?
In vorige afleveringen van de serie over reizigers naar de tropen is het ‘gewone’ reizigersconsult besproken, alsmede het beleid bij reizigers die ziek zijn geworden tijdens of na de reis. Ditmaal bespreekt In de praktijk de adviezen aan zwangeren, patiënten met een bestaande aandoening en de…
Bij de casus over een urineweginfectie tijdens de zwangerschap: Als beste getest!
Gevoelig en specifiek De huisarts zal gebruik moeten maken van de beschikbare, niet-perfecte tests. De test die het dichtst in de buurt komt van perfectie wordt de ‘gouden standaard’ genoemd. De huisarts zal dus een test kiezen waarvan de testuitslagen die van de gouden standaard het dichtst…