Alle nummers
Archief tijdschrift

2021, nummer 12

Jaargang
64
Download dit nummer (PDF)

Nieuws

  • Podcast: december 2021

    Patiënten voelen zich regelmatig niet serieus genomen. Doorgaans heeft dit betrekking op het gezondheidsprobleem zelf, de urgentie ervan of de beleving bij de patiënt dat de arts deze als overbezorgd zag. Femke Veldman en Pieter Barnhoorn bespreken klachten van patiënten op de huisartsenpost.

  • (Te) hoge verwachtingen [Redactioneel]

    De dagen worden korter, de avonden langer. Tijd voor reflectie en bezinning. Neem de situatie op de huisartsenpost. Het aantal (geformaliseerde) klachten neemt daar gestaag toe. Ongeacht of ze gegrond zijn, blijft het een situatie die je liever niet wil meemaken. Barnhoorn et al. geven ons een inkijkje in welke motieven spelen bij mensen die een klacht indienen. Onvervulde verwachtingen blijken van belang.

  • Het geheim van het contact tussen huisarts en patiënt

    Hoewel geen huisarts zal ontkennen dat de ontmoeting tussen huisarts en patiënt in grote mate door de context wordt beïnvloed, lukt het maar weinigen deze via theoretische kaders naar praktische handvatten te vertalen. De auteur van dit boek kan dat wel. Hij belicht de wetenschapstheorie van die ontmoeting op inspirerende wijze en biedt een kader van samenhangende concepten en hun praktische uitwerking. Daarmee kan de huisarts (in spe) aan de ontmoeting met de patiënt dimensies toevoegen die zijn werkplezier kunnen vergroten.

  • H&W-redacteur Mascha Witteman-de Kok: ‘Ik wil prikkelende onderwerpen blijven aanbieden’

    Wie zijn de mensen die Huisarts en Wetenschap maken? Die elke 2 weken bij elkaar komen om artikelen te bespreken, te discussiëren over de ontwikkelingen in het huisartsenvak en te brainstormen over themanummers? In de serie Redactie in beeld stellen ze zich voor. Huisarts Mascha Witteman-de Kok kwam in oktober 2020 bij de H&W-redactie.

  • Implementatie van gepersonaliseerd beweegprogramma bij patiënten na kanker

    Bewegen is gezond, ook voor patiënten die kanker hebben gehad. Helaas beweegt het merendeel van deze patiënten nog onvoldoende. Leefstijlbegeleiding in de eerste lijn zou veel patiënten kunnen bereiken. Daarom bekijkt de afdeling Huisartsgeneeskunde en Ouderengeneeskunde van het UMC Groningen de implementatie van een laagdrempelig en gepersonaliseerd beweegprogramma in de huisartsenpraktijk: het SoDA-onderzoek (Stimulation of Daily Activities).

  • Nieuw onderzoek naar persoonlijke continuïteit en voorschrijfgedrag bij ouderen

    Uit eerder onderzoek blijkt dat continuïteit van zorg een positief effect heeft op bijvoorbeeld de therapietrouw en het aantal ziekenhuisopnames. In dit nieuwe onderzoek wordt gekeken naar het voorschrijfgedrag bij ouderen in de huisartsenpraktijk. Huisartsen schrijven namelijk op grote schaal (herhaal)medicatie voor en onjuist voorschrijven kan ernstige gevolgen hebben.

  • Een nieuwe behandeling voor artrose?

    ‘Een mijlpaal in onderzoek naar artrose’ die zou kunnen leiden tot ‘een therapie waarmee artrose kan worden genezen of voorkomen’. Rotterdams onderzoek leidde onlangs tot hoopgevende berichten, waaraan arts en patiënt in de praktijk helaas nog niets blijken te hebben.

  • Alleen MCV-bepaling voldoet niet als classificatie van anemie

    Om de oorzaak van anemie te achterhalen, is een Mean Corpuscular Volume (MCV)-bepaling alleen niet genoeg. Dit veelgebruikte diagnostische algoritme verdeelt anemie in de categorieën microcytaire (MCV < 80 fl), normocytaire (MCV 80-100 fl) en macrocytaire (MCV >100 fl) anemie. Deze classificatie zou duidelijk moeten maken waar de oorzaak van de anemie ligt, maar is niet bruikbaar bij patiënten boven de 50 jaar. Dat blijkt uit een recent Nederlands onderzoek.

  • Varenicline verhoogt risico op psychiatrische klachten niet

    Ter ondersteuning van stoppen met roken kan varenicline worden voorgeschreven, maar daarbij is wel voorzichtigheid geboden. Eerdere case reports lieten een verband zien tussen het gebruik van varenicline en ernstige psychiatrische klachten. Recent onderzoek, op basis van een grote Nederlandse prescriptie-database, bevestigt die relatie echter niet.

  • Grotere kans expulsie spiraaltje bij gebruik menstruatiecup

    Het gebruik van een menstruatiecup verhoogt de kans op expulsie van een koperspiraal. Huisartsen zouden vrouwen hiervoor moeten waarschuwen. Dat is de tussentijdse conclusie van een nog lopend onderzoek, maar de eerste resultaten zijn zo belangrijk dat zij al werden gedeeld op de ACOG Annual Clinical Meeting 2021.

  • FODMAP-arm dieet is effectief bij PDS

    Patiënten met het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) hebben vaak baat bij een dieet. Een FODMAP-arm dieet (restrictie van gefermenteerde producten, alle suikers en veel zetmeelrijk voedsel) lijkt daarbij het meest effectief, vooral in het reduceren van de algemene klachten. Dat blijkt uit een recent Brits systematisch literatuuronderzoek. Verrassend genoeg bleek het FODMAP-dieet effectiever dan de dieetadviezen van de Britse PDS-richtlijn. Het was ook effectiever dan placeboadviezen en het continueren van het gewone dieet.

  • SSRI’s bij vroegtijdige zaadlozing verbeteren seksleven

    Vroegtijdige zaadlozing gaat gepaard met het gevoel van onvoldoende controle en persoonlijk lijden. De behandeling bestaat in eerste instantie uit voorlichting en niet-medicamenteuze adviezen. Verder kunnen SSRI’s off-label worden voorgeschreven om de intravaginale ejaculatie latentietijd (IELT) te verlengen. Huidig onderzoek laat zien dat SSRI’s daarnaast ook een positief effect hebben op onder andere ervaren klachten, tevredenheid en gevoel van controle.

  • Shockwavetherapie bij fasciitis plantaris

    Voor patiënten die langdurig last hebben van fasciitis plantaris zijn er nauwelijks behandelmogelijkheden. Als veilige aanvullende behandeling kunnen ze shockwavetherapie krijgen, hoewel het werkingsmechanisme daarvan onbekend is. Uit 2 recente analyses blijkt dat radiale en medium intensity gefocuste shockwavetherapie mogelijk effectief zijn in het reduceren van de pijn. De bijwerkingen zijn mild en kortdurend. Patiënten krijgen het behandeltraject echter niet vergoed en een groot robuust onderzoek zal deze conclusies nog moeten bestendigen.

Wetenschap

  • ‘Ik wil serieus genomen worden’

    Klachten van patiënten bieden een unieke inkijk in de manier waarop patiënten hun artsen ervaren en wat ze van hen verwachten. Onderzoek naar de precieze inhoud van klachten is schaars, zeker als het om ervaren onprofessioneel gedrag gaat. Wij onderzochten klachten van patiënten over de zorg van een huisartsenpost, over een periode van 10 jaar. De meeste klachten betroffen de huisartsen en gingen over medische expertise. Een tweede grote groep van de klachten betrof gedrag van de huisartsen dat patiënten als onprofessioneel ervaarden.

  • Het myocardinfarct: voor vrouwen telt het verschil

    Michelle Spek en collega’s betwisten – op basis van eigen onderzoek – onze stelling dat er bij vrouwen een vertraging optreedt in de diagnostiek van een myocardinfarct. Wanneer een ziektebeeld expliciet is gedefinieerd op basis van klassieke diagnostische criteria die dominant zijn bij 1 sekse, is de enige relevante vraag volgens ons of er sprake is van verschillen tussen de seksen. Bij het myocardinfarct is de diagnose gestoeld op de etiologie en het klachtenpatroon bij mannen. Wanneer de arts een ander patroon bij vrouwen niet herkent en de patiënte haar klachten niet als myocardinfarct interpreteert, ontstaat een diagnostisch delay. Het onderzoek van Spek en collega’s weerlegt onze conclusie niet.

  • ACS-diagnostiek verschilt nauwelijks voor mannen en vrouwen

    In hun artikel ‘Hartinfarct bij vrouwen, een diagnose met vertraging’ stellen Dirkje Snijders en Toine Lagro-Janssen dat er bij vrouwen met een hartinfarct meer delay is dan bij mannen met deze aandoening. Recent onderzoek uit eigen land bevestigt die stelling echter niet. Ook zouden vrouwen met een acuut hartinfarct met andere klachten op het huisartsenspreekuur komen dan mannen. Dit is volgens ons vanuit het perspectief van de huisarts niet de correcte vergelijking. De juiste vraag bij een mogelijk acuut myocardinfarct of acuut coronair syndroom (ACS) luidt: ‘Heeft deze patiënt met klachten waarschijnlijk wel of niet een ACS, en is dit onderscheid op basis van klachten bij vrouwen anders dan bij mannen?’ Dan blijkt dat er nauwelijks verschil is tussen mannen en vrouwen.

Praktijk

  • Onbegrepen bekkenbodemklachten: een miskend probleem bij misbruikte mannen

    Een op de 5 mannen krijgt ooit te maken met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Bij 1 op de 20 gaat het om seksueel geweld. De kans dat uw patiënt u hierover vertelt is klein. Daarom is het goed om alert te blijven op signalen van seksueel misbruik en deze tijdig bespreekbaar te maken. Zo helpt u onnodige onderzoeken en verwijzingen te voorkomen en kunt u zorg dragen voor adequate hulpverlening. Bedenk dat ook onverklaarde bekkenbodemklachten op een seksueel trauma kunnen wijzen.

  • Recidiverende blaasjes op het been [Kennistoets]

    Toets uw kennis.

  • Klinisch vermoeden arteriitis temporalis reden spoedverwijzing

    Bij patiënten met recente hoofdpijn, visusklachten, kaakclaudicatio, haarkampijn, gewichtsverlies en verhoogde ontstekingswaarden mag de diagnose ‘arteriitis temporalis’ niet worden gemist. Een klinisch vermoeden op basis van anamnese en lichamelijk onderzoek is reden voor een spoedverwijzing, want zonder behandeling kan de aandoening leiden tot blijvende blindheid.

  • Een pijnlijke zwelling van de penis

    Een zwelling van de penis maakt patiënten vaak ongerust. Soms zijn ze bang voor een ernstige ziekte of erectiele disfunctie. Bij een pijnlijke zwelling zal het meestal gaan om een onschuldige zelflimiterende aandoening. De voor huisartsen vrij onbekende ziekte van Mondor is zo’n onschuldige aandoening. Wij beschrijven deze ziekte en bieden handvatten om deze te onderscheiden van aandoeningen waarbij acuut ingrijpen wel nodig is.

  • Hyperkyfose of kromme rug

    Hyperkyfose (‘bochel’) is een irreversibele aandoening die verschillende oorzaken kan hebben, waaronder wervelfracturen en osteoporose, maar er is ook een leeftijdgebonden component. Van de 60-plussers heeft 20 tot 40% een ‘leeftijdsgebonden hyperkyfose’. Deze kan leiden tot pijn, ademhalingsproblemen en een verhoogd valrisico. Het beleid bestaat uit uitleg, oefentherapie en bij ernstige klachten pijnmedicatie.

  • Recidiverende blaasjes op het been

    De meeste uitbraken van het herpessimplexvirus doen zich voor rond het orale of genitale gebied. Als zo’n uitbraak ergens anders plaatsvindt, herkent niet iedereen die. Patiënten beseffen niet altijd dat ze op zo’n moment besmettelijk zijn voor anderen, zoals de baby of de partner. Bovendien kan een onopgemerkte besmetting overspringen op andere lichaamsdelen. Voorlichting, adviezen en zo nodig virusremmers zijn dus belangrijk.

Richtlijn

NHG Forum

  • Bespaar tijd met het NHG-Formularium

    In de vorige H&W (november) kon u lezen welke 8 zekerheden het NHG-Formularium biedt. Twee van deze zekerheden lichten we nader toe.

  • NHG zet alle inhalatoren op een rij

    Heeft u de handige overzichtstabellen van inhalatoren voor volwassenen met astma en COPD al ontdekt? Ze zijn te vinden op de richtlijnenwebsite bij de NHG-Standaarden Astma voor volwassenen en COPD. Ze sluiten naadloos aan op deze standaarden. Zamire Damen, een van de makers, vertelt hoe ze tot stand zijn gekomen en hoe u ze kunt gebruiken.

  • Geneeskunst [Column]

    De assistente kondigde aan dat een van onze patiënten, die al een tijd in een instelling elders in het land verbleef, met een begeleider op het spreekuur zou komen. Het ging niet goed met haar en ze kwamen er in de instelling niet meer uit.

  • Nieuwe Nederlandse Richtlijnen Eerste Hulp gepubliceerd

    Wat zijn de aanbevelingen voor een eerstehulpverlener voor eerste handelingen bij een acute situatie of acuut letsel? Wanneer moet er met de huisarts of huisartsenpost contact opgenomen worden voor de overname van de zorg? Mag de eerstehulpverlener ook mentale eerste hulp bieden totdat er medische hulp is ingeschakeld? Deze en nog veel meer kwesties zijn te vinden in de nieuwe Nederlandse Richtlijnen Eerste Hulp (NREH).

  • Carrousel herhaalreceptuur afschaffen [Uitgelichte post HAweb Ledenforum]

    Het vastlopen van het computersysteem met honderden recepten in de buffer die wachten op een vinkje leidt bij huisarts Jan Roelof Berg tot ergernis. Het is voor hem aanleiding om een bericht op HAweb te plaatsen over het afschaffen van de herhaalreceptuurcarrousel. ‘Mijn doel is de discussie op gang brengen over dat bepaalde procedures ook kunnen verdwijnen.’