2003, nummer 10

Jaargang

Nieuws

Cognitieve gedragtherapie in de huisartsenpraktijk
Roland Rogiers. De niet-medicamenteuze aanpak van angst- en stemmingsstoornissen door de huisarts. Implementatie van cognitieve gedragtherapie in de huisartspraktijk. Gent: Academia Press, 2002. 162 pagina’s, € 17. ISBN 90-382-0381-0. Te bestellen bij: ef &ef, Eind 36, 6017 BH Thorn, Nederland…
Pneumokokkenvaccinatie niet effectief ter preventie van OMA
Uit Nederlands onderzoek blijkt dat het niet effectief is om kinderen tussen de 1 en 7 jaar met recidiverende oorontstekingen te vaccineren met pneumokokkenvaccin ter preventie van nog meer otitiden. Bekend was al dat als je alle zuigelingen met het pneumokokkenconjugaatvaccin vaccineert, het…
Chronisch depressief
Blom MBJ, Spijker J, Van Dyck R, redactie. Behandelingsstrategieën bij chronische depressie en dysthymie. Cure & Care development. Houten/Mechelen: Bohn Stafleu Van Loghum, 2003. 153 pagina’s, € 20,90. ISBN 90-313-3789-7. In dit boek worden achtereenvolgens de verschillende vormen van…
Niet vaker autoimmuunziekten door vaccinatie
Volgens een recente review ontstaan er door vaccineren niet vaker autoimmuunziekten. De laatste jaren is er een toename van de incidentie van autoimmuunziekten zoals diabetes mellitus type 1 en multipele sclerose. In de lekenpers wordt een relatie met het toegenomen vaccingebruik gelegd. Er zijn…
Publiekscommunicatie
Geschiedenis van de medische publiekscommunicatie. Gewina. Tijdschrift voor de Geschiedenis der Geneeskunde, Natuurwetenschappen, Wiskunde en Techniek. 2002, jaargang 25, nummer 4. Vrijwel gelijktijdig met het door Brueren in dit tijdschrift besproken boek Medische Publiekcommunicatie. Een…
Cognitieve gedragstherapie helpt bij reuma
Bekend is dat catastroferende gedachten, medisch onnodig vermijdingsgedrag, het ontbreken van sociale steun, de aanwezigheid van psychosociale problematiek of een stemmingsstoornis het beloop van lichamelijk onverklaarde klachten ongunstig beïnvloeden. Minder bekend is of dezelfde factoren ook de…
Leerboek KNO
Huizing EH, Snow GB, redactie. Leerboek keel-, neus- en oorheelkunde. Houten/Antwerpen: Bohn Stafleu Van Loghum, 2003. 408 pagina’s. € 82,50. ISBN 90-313-3473-1. Het nieuwe Leerboek keel-, neus- en oorheelkunde van Huizing en Snow is een geheel vernieuwde versie van het leerboek uit 1994…
Doodsoorzaken
In de nieuwe wet op het Centraal Bureau voor de Statistiek, die op 17 juni jl. door de Tweede Kamer is aangenomen, is eindelijk vastgelegd dat de CBS-gegevens over doodsoorzaken toegankelijk gemaakt worden voor onderzoekers. Werd in 1989 nog gesproken over het CBS als ‘de begraafplaats van onze…
Farmacotherapeutische casuïstiek
Schuurmans, A. Farmacotherapeutische casuïstiek. Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum, 2002. 354 pagina’s, € 35,95. ISBN 90-313-3605-X. Voor huisartsen, apothekers en die daarvoor in opleiding zijn, is dit boek een leuke, leerzame en handige aanvulling op het Farmacotherapeutisch Kompas …
Met dolma's langer leven
Door het eten van veel vis en groenten leven mensen langer. De onderzoekers gingen in een prospectief onderzoek onder 22.043 volwassenen in Griekenland na of het mediterrane dieet de levensduur bevordert. Karakteristiek voor het mediterrane dieet is het eten van veel groenten, fruit, noten,…
Indirecte laryngoscopie bij stemklachten
Ik heb twee opmerkingen over het artikel in H&W 2003:46:324-8 over stemklachten. In de eerste plaats miste ik informatie over hoe vaak indirecte laryngoscopie door huisartsen wordt toegepast. Ik meen dat dit zeer weinig gebeurt en in een artikel in H&W over stemklachten met prachtige plaatjes zou…
Profylaxe bij migraine
Met cijfers van de apotheek kun je toch aardig onderzoek doen. Hamid Rahimtoola onderzocht de duur van het gebruik van profylaxe bij patiënten met migraine. Hij selecteerde patiënten die voor het eerst een triptaan of ergotamine gebruikten in de PHARMO-RLS database – een gegevensbestand met de…
Cervixscreening stoppen
Lucassen bespreekt in het Journaal (H&W 2003;46:352) een onderzoek over cervixscreening in Bristol. In een duopraktijk zou in 38 jaar één dode per jaar worden voorkomen ten koste van 152 vrouwen met abnormale uitstrijkjes en vervolgonderzoek. Voor het Nederlandse bevolkingsonderzoek…
BMJ niet gratis meer
De BMJ gaat vanaf januari 2005 op internet deels achter slot en grendel. Was de BMJ een van de eerste gratis tijdschriften op internet, nu dwingt het dalend aantal abonnees op de papieren versie de BMJ tot een andere strategie. De voorgestelde toegangsprijs (10-20 pond per jaar) is niet erg hoog…
Delegatie van bloeddrukcontroles
Controle van de bloeddruk door verpleegkundigen in de huisartsenpraktijk leidt volgens een recente review niet tot een lagere bloeddruk dan gewone zorg. Op de veronderstelling dat assistentes en verpleegkundigen veel beter zijn in het instellen en controleren van hypertensiepatiënten, zijn nogal…
Effectiviteit van psychosociale interventies door de huisarts
Huibers MJH, Beurskens AJHM, Bleijenberg G, Van Schayck CP. The effectiveness of psychosocial interventions delivered by general practitioners (Cochrane review). In: The Cochrane Library, Issue 2, 2003. Oxford: Update Software. Achtergrond Veel patiënten die bij de huisarts komen, hebben…
Bijwerkingen medicatie voorkomen
Bijna de helft van de bijwerkingen van geneesmiddelen kan voorkomen worden. Dat concluderen onderzoekers die voorschriften van Amerikaanse huisartsen onderzochten. Van de 661 patiënten die geneesmiddelen kregen voorgeschreven, had een kwart last van één of meer bijwerkingen. Dertien procent van…
Oestrogenen bij vrouwen met urine-incontinentie
Moehrer B, Hextall A, Jackson S. Oestrogens for urinary incontinence in women (Cochrane Review). In: The Cochrane Library, Issue 2, 2003. Oxford: Update Software. Achtergrond De afname van de oestrogenen na de overgang speelt mogelijk een rol bij het ontstaan van urine-incontinentie. Doel …
Wandelen is bij diabetes effectiefste behandeling
Braaf vertellen wij huisartsen – bijna pro forma – aan onze diabeten dat bewegen zo goed is voor de gezondheid, om vervolgens over te gaan tot de orde van de dag en antidiabetica, antihypertensiva en statines voorschrijven. Onlangs verschenen de resultaten van een onderzoek naar het effect van…
Sympathicomimetica bij stressincontinentie
Alhasso A, Glazener CM, Pickard R, N’Dow J. Adrenergic drugs for urinary incontinence in adults (Cochrane Review). In: The Cochrane Library, Issue 2, 2003. Oxford: Update Software. Achtergrond In de gladde spieren van blaashals en urethra bevinden zich alfaadrenerge receptoren. Alfa…
Polypill
De BMJ had zich nog nauwelijks vergaloppeerd aan de uitspraak dat een pil met een beetje statines, antihypertensiva, acetylsalicylzuur en foliumzuur ons het eeuwige leven zou geven (bmj.com/cgi/content/ full/326/7404/1419) of een week later meldde een ander gerenommeerd tijdschrift dat er geen…

Wetenschap

Geredigeerde tijd
Fragmenten van een leven, dat is waar we het in de zorg mee moeten doen. Alle losse stukjes horen allemaal wel in dezelfde film, maar hele scènes daaruit zijn slecht zichtbaar; soms lijken ze lukraak aan elkaar geplakt of zelfs verdwenen. Voor het gemak doen we dan maar alsof die fragmenten de…
Moeheid en cognities
Van der Werf SP. Determinants and consequences of experienced fatigue in chronic fatigue syndrome and neurological conditions [Proefschrift]. Nijmegen, 2003. 164 pagina’s. ISBN 90-90-16525-8. Sieberen van der Werf, een gz-psycholoog, heeft een aantal onderzoeken onder mensen met het…
Veranderingen in de huisartsenpraktijk vragen om managementondersteuning
De organisatie van de moderne huisartsenpraktijk is een complexe zaak. Al in 1989 werd in dit tijdschrift beschreven dat een adequaat management de huisarts veel energie en tijd kost. Het blijkt dat die energie en tijd in toenemende mate ontbreken. De hedendaagse huisarts wil zijn of haar tijd…
Hormoonrumoer
Begin augustus verschenen in dezelfde week zowel in de New England Journal of Medicine als The Lancet artikelen over hormoongebruik in de overgang. Vooral het artikel in The Lancet over een verhoogd risico op borstkanker deed ook in Nederland veel stof opwaaien. Voor een afgewogen oordeel…
Medische callcenters: een heikele zaak
Wat is de waarde van een initiatief waarbij de risico’s voor de zorg toenemen, er geen winst is in de beleefde werkdruk, de capaciteitsproblemen niet zullen verminderen en waar de patiënt niet om vraagt? Die vragen rijzen naar aanleiding van het onderzoek van Spelten en Gubbels naar het effect…
Medische callcenters zijn strijdig met goed huisartsgeneeskundig handelen
In een artikel in dit nummer rapporteren Spelten en Gubbels ervaringen met een door Achmea opgezet medisch callcenter om de werkdruk van huisartsen overdag te verminderen. Blijkens het slot van het artikel is niet besloten het project te stoppen. Volgens mij zou de conclusie moeten zijn: gelijk…
Welke ICPC-codes willen huisartsen automatisch laten toevoegen aan de probleemlijst?
Veel Nederlandse huisartsen gebruiken een probleemlijst in hun elektronisch registratiesysteem. De lijst bevat de belangrijke problemen die continue aandacht van de huisarts vereisen. Om maximaal profijt van de probleemlijst te hebben, moet hij up-todate zijn, alle klinisch relevante problemen…
Een medisch callcenter in de praktijk
Steeds meer huisartsen wenden zich tot zorgverzekeraars voor een oplossing voor hoge werkdruk, dreigende huisartsentekorten of bijna ‘omvallende’ praktijken. Achmea besloot daarom in 2002, via een pilot, een medisch callcenter (MC) te introduceren als mogelijke ondersteuning bij deze problemen…

Praktijk

Bij de casus over reanimatie:
Om goed te kunnen reanimeren moeten de handelingen inslijten door regelmatig oefenen, zo blijkt uit een studie uit 1985. Toen onderzocht Berden hoe het gesteld was met de primaire reanimatievaardigheid van huisartsen.2 Hij koos aselect 100 huisartsen, van wie er 92 bereid waren te laten…
De nazaat van een kleurrijke horzel
Met de toename van avontuurlijke reizen naar tropische streken wordt ook de kans groter om een bijzondere tropische aandoening mee naar huis te nemen. Tropische witte raven van voorheen krijgen in de huisartsenpraktijk van vandaag geleidelijk een grijs kleed. Tot deze grijze vogels behoren ook…
Acute buikpijn
Acute buikpijn is buikpijn die korter dan een week bestaat. De oorzaken variëren van levensbedreigend tot onschuldig. Ernstige aandoeningen zijn in het begin soms symptoomarm, terwijl buikpijn die uiteindelijk onschuldig van aard blijkt, dramatisch kan beginnen. Met acute buik worden meestal…
Restless legs-syndroom
Het restless legs-syndroom (RLS) wordt gekenmerkt door onaangename sensaties in de benen, die optreden in rust of bij inslapen en een onweerstaanbare bewegingsdrang. In een Amerikaans onderzoek werd vastgesteld dat in de open bevolking circa 10% vijf of meer nachten per maand klachten heeft van…
Zitvlees
Zitvlees, daar komt het op aan. De realisering van de beginselen van de huisartsgeneeskunde berust voor een groot deel op het zitvlees van de dokter: er zijn en er blijven. Beschikbaar zijn wanneer de patiënt je nodig heeft en de verwachting uitstralen dat dit nog steeds het geval is, mocht het…
Gezondheid van ‘statushouders’:
Bartels meent dat de specifieke problematiek van statushouders alom wordt onderschat. ‘De eerste onzekere tijd van hun verblijf in het asielzoekerscentrum, de eerste jaren van aanpassen zijn voorbij. Ze zijn vaak al min of meer ingeburgerd. De algemene gedachte is dat het met die groep dus wel…
Diagnostisch refractioneren:
Twee jaar geleden ontving u rond deze tijd het Programma voor Individuele Nascholing (PIN) Refractieafwijkingen (jaargang 5, nummer 1). Het laatste hoofdstuk bevatte een implementatieplan aan de hand waarvan u het diagnostisch refractioneren in de praktijk kon gaan toepassen. Aangeraden werd toen…
Visitatie van de praktijk met de VIP:
Het NHG heeft vele producten en activiteiten ontwikkeld waarmee u de kwaliteit van uw praktijkvoering én uw persoonlijk functioneren kunt waarborgen of optimaliseren. In enkele artikelen wordt ingegaan op deze ‘producten’ zoals het Visitatie Instrument Praktijkvoering (VIP), het project …
Niet alleen de patiënt verliest:
In een aantal artikelen besteedt In de praktijk aandacht aan verliesverwerking. In vorige nummers ging het vooral om de rouw die patiënten doormaken en waarbij de huisarts een begeleidende en signalerende rol vervult. Parallel aan het rouwproces van de patiënt loopt vaak ongemerkt het…